Starzenie się skóry

Starzenie się skóry - czy można je spowolnić?

Starzenie się skóry - podobnie jak całego organizmu - to nieunikniony proces, będący konsekwencją postępujących wraz z upływem lat zmian w komórkach ciała. Co wpływa na starzenie się skóry? Na starzenie się skóry składają się trzy składowe: starzenie mimiczne, starzenie zewnętrzpochodne i starzenie wewnątrzpochodne skóry. Wszystkie one mogą prowadzić do uszkodzeń podstawowych składników komórki – DNA, białek, węglowodanów i tłuszczów. Do uszkodzeń tych dochodzi już we wczesnym etapie życia. Niekorzystne zmiany w pewnym momencie przerastają zdolność organizmu do samonaprawy.

Proces starzenia nie jest zaprogramowany genetycznie, chociaż dużo genów oddziałuje na ten proces, jednak jest to wpływ pośredni – produkt uboczny wszystkich procesów życiowych. A zatem starzenie skóry wynika ze starzenia się całego organizmu, ale starzenie jest bardzo indywidualnym procesem. Oczywiście skóra znajduje się na zewnątrz i dlatego jej wygląd jest widoczną oznaką zachodzących zmian w biologicznym zegarze życia.

Starzenie mimiczne skóry

Od najmłodszych lat twarz wyróżnia się niezwykle bogata mimiką, co przekłada się na rozwój zmarszczek mimicznych. Tego typu zmarszczki to jedne z pierwszych zmarszczek, jakie można zaobserwować. Od kiedy starzeje się skóra? Przyjmuje się, że starzenie się mimiczne skóry rozpoczyna się w zauważalny sposób już około 20 roku życia. Trwałe zmiany na skórze tworzą się w wyniku ruchów mięśni, jednak z wiekiem pojawia się coraz więcej zmarszczek wynikających ze starzenia zewnątrz - i wewnątrzpochodnego skóry.

Powtarzające się stale skurcze mięśni prowadzą do zaburzeń w funkcjonowaniu fibroblastów skóry. Wówczas prostopadle do mięśnia mimicznego pojawia się charakterystyczne zagłębienie w skórze. Bogata mimika twarzy sprzyja powstawaniu zmarszczek w określonych jej rejonach. Najbardziej widoczne zmarszczki mimiczne to zmarszczki pod oczami, kurze łapki, lwia bruzda między brwiami, zmarszczki poprzeczne na czole, zmarszczki palacza czy bruzdy nosowo - wargowe.

Starzenie wewnątrzpochodne skóry

Wewnątrzpochodne starzenie się skóry wynika z fizjologicznych i anatomicznych zmian, które wraz z wiekiem kumulują się w skórze, obejmując wszystkie jej warstwy. Najistotniejsze z tych zmian to^[I]:

• spadek aktywności fibroblastów skóry, co przekłada się na zmniejszenie syntezy włókien kolagenu i elastyny; zmiana ta zauważalna jest już po 25 roku życia

• kumulowanie się w DNA, białkach i lipidach skóry negatywnych skutków oddziaływania wolnych rodników

• zanik hydrolipidowego płaszcza ochronnego skóry, dbającego o odżywienie skóry i zapobiegającego nadmiernemu parowaniu wody

• zwiększenie grubości warstwy rogowej naskórka

• nierównomierna dystrybucja pigmentu w skórze (melaniny), co sprzyja powstawaniu przebarwień

• zanik podskórnej tkanki tłuszczowej w okolicy twarzy

• spadek zawartości w skórze związków lipidowych (ceramidów)

Wszystkie te zmiany sprzyjają zmniejszeniu grubości skóry, a także utracie jej elastyczności. Przez to skóra jest bardziej podatna na działanie grawitacji, a także powstawanie zmarszczek mimicznych. Skóra staje się coraz bardziej przesuszona, a utrata naturalnej warstwy ochronnej czyni skórę bardziej podatną na szkodliwe działanie czynników środowiskowych.

Starzenie zewnątrzpochodne skóry

Co powoduje starzenie się skóry poza wspomnianymi zmianami fizjologicznymi, postępującymi wraz z wiekiem? Ogromne znaczenie ma tzw. zewnątrzpochodne starzenie się skóry, spowodowane przez takie czynniki zewnętrzne jak promieniowanie słoneczne, palenie papierosów, zanieczyszczenia środowiska, niewłaściwa pielęgnacja skóry. Tzw. fotostarzenie skóry spowodowane jest nadmierną ekspozycją skóry na słońce. Promieniowanie UV różni się długością fali, a tym samym - stopniem penetracji w głąb skóry^[II]:

• promieniowanie UVA ma długość 320 - 400 nm i przenika przez naskórek i skórę właściwą, docierając nawet do tkanki podskórnej

• promieniowania UVB ma długość 290 - 320 nm i dociera do naskórka i skóry właściwej

• promieniowanie UVC ma długość 200 - 290 nm i działa na naskórek

Promieniowanie słoneczne wykazuje negatywne oddziaływanie na skórę, obejmujące nawet działanie mutagenne. Promienie UV oddziałują na komórki prekursorowe keranocytów, melanocytów oraz naskórka. Nasilają powstawanie wolnych rodników, które mogą uszkadzać struktury białkowe i lipidowe oraz DNA komórek. Zewnątrzpochodne starzenie się skóry manifestuje się pod postacią:

• przesuszenia skóry

• powstawania przebarwień

• uszkodzenia włókien kolagenowych

• utraty hydrolipidowej warstwy ochronnej

• zmniejszenia elastyczności skóry

• pojawienia się zmarszczek

• nasilenia procesów rogowacenia naskórka.

Jak zatrzymać starzenie się skóry - odpowiednia pielęgnacja

Wiedząc, co to jest starzenie się skóry i co na nie wpływa, można wpłynąć na tempo starzenia. Nie można oczywiście zatrzymać procesów starzenia, ale możliwe jest opóźnienie i złagodzenie tego procesu. Jak zapobiec starzeniu się skóry? Przede wszystkim - należy unikać czynników intensyfikujących starzenie się skóry.

Oznacza to konieczność stosowania kosmetyków z filtrami UV, a także unikanie palenia papierosów. Ogromne znaczenie ma także pielęgnacja dopasowana do aktualnych potrzeb skóry. Podstawą pielęgnacji zawsze jest nawilżanie skóry, a także jej odżywienie. W celu wygładzenia powierzchni skóry, zwiększenia stopnia penetracji związków aktywnych kosmetyków oraz pobudzenia procesów regeneracyjnych, konieczne jest regularne złuszczanie skóry peelingami.

Starzenie skóry mogą spowolnić ponadto profesjonalne zabiegi medycyny estetycznej, takie jak mezoterapia igłowa, peelingi medyczne, laserowe odmładzanie twarzy, karboksyterapia czy dermaroller.

Jak zapobiec starzeniu się skóry - dieta i suplementacja

Na tempo przebiegu procesów całego organizmu, w tym skóry wpływ ma sposób żywienia. Związki, których nie powinno zabraknąć w diecie sprzyjającej zachowaniu młodego, nienagannego wyglądu skóry to:

• witamina C, której doskonałymi źródłami są warzywa i owoce (papryka, pomidory, natka pietruszki, kiszona kapusta, cytrusy, truskawki); witamina C jest kofaktorem enzymów stabilizujących strukturę kolagenu - hydroksylazy lizylowej oraz hydroksylazy prolilowej^[III]; ponadto związek ten neutralizuje wolne rodniki, wspomagając ochronę skóry przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi

• witamina A, występująca w mleku, jajach, serach żółtych, wątrobie, rybach czy czerwonych i pomarańczowych warzywach; witamina A skutecznie neutralizuje wolne rodniki

• witamina E, którą dostarczyć można z olejami roślinnymi (zwłaszcza nierafinowanymi, tłoczonymi na zimno); ten związek neutralizuje wolne rodniki i ogranicza procesy peroksydacji lipidów

• nienasycone kwasy tłuszczowe, które znajdują się przede wszystkim w tłustych rybach morskich i nierafinowanych olejach roślinnych

• witamina D, która dostarczana może być z tłustymi rybami, żółtkiem jaja czy fortyfikowanymi produktami; wpływ tej witaminy na skórę sprowadza się do łagodzenia stanów zapalnych, ochrony przed promieniowaniem UV

Jakie suplementy mogą spowolnić starzenie się skóry? Jednym z nich jest na pewno witamina C - nie brakuje badań klinicznych potwierdzających skuteczność takiej suplementacji:

• przyjmowanie witaminy C w dawce 10 mg dziennie wraz z innymi antyoksydantami przyczynia się do zwiększenia elastyczności skóry, jej wygładzenia, redukcji przebarwień i spłycenia zmarszczek^[IV]

• doustne stosowanie witaminy C oraz ekstraktów z pomidora, pestek winogron oraz cynku przyczynia się do zwiększenia zawartości kolagenu i elastyny w skórze, jej wygładzenia i zredukowania widoczności porów^[V]

• zażywanie 500 mg witaminy C dziennie zapewniło lepszą ochronę skóry przed fotouszkodzeniem pod wpływem promieniowania UV^[VI]

Witamina C może występować w suplementach diety łącznie z kolagenem. Nie bez przyczyny - taki preparat dostarcza aminokwasów niezbędnych w procesie syntezy włókien kolagenowych, a witamina C czyni ten proces bardziej efektywnym. Stosowanie suplementów diety zawierających kolagen przyczynia się do poprawy nawilżenia skóry, wzrostu gęstości skóry i wygładzenia zmarszczek^[VII].

Suplementowanie beta karotenu przez 12 tygodni przyczyniło się do zmniejszenia rumienia skórnego wywołanego promieniowaniem UV^[VIII]. Doustna suplementacja witaminy E zwiększa ochronę skóry przed szkodliwym promieniowaniem UV^[IX]. Jeszcze lepsze efekty obserwuje się podczas stosowania łącznej suplementacji witaminami C i E, co wynika z synergistycznego działania tych związków^[X].

Suplementacja kwasów omega 3 przekłada się na lepszą ochronę skóry przed promieniowaniem UV, ogranicza powstawanie zmarszczek i zapewnia lepsze nawilżenie skóry^[XI].

Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur

Bibliografia: