IBS - Zespół jelita drażliwego

Ból brzucha w IBS‼️ – jak sobie z nim radzić?

Zespół jelita drażliwego IBS to przewlekła choroba obejmująca jelito cienkie oraz grube, która dotyczyć może nawet 15 – 20% populacji. Przyczyna tego uciążliwego schorzenia nie została wyjaśniona, a rozpoznanie choroby stawiane jest na drodze wyeliminowania organicznych bądź biochemicznych przyczyn bólu brzucha. Leczenie zespołu jelita drażliwego sprowadza się do stosowania farmakoterapii, psychoterapii oraz odpowiedniego postępowania dietetycznego.

Co to jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego to jedno z najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych dotyczących jelit. Zaburzenia czynnościowe charakteryzują się tym, że nie a możliwości określenia przyczyn anatomicznych bądź biochemicznych, które mogłyby prowadzić do występowania objawów choroby. W związku z tym, że nawet najnowocześniejsze metody diagnostyczne nie umożliwiają ustalenia przyczyny choroby, bardzo trudno jest określić, co powoduje zespół jelita drażliwego. Wśród czynników, które mogą mieć największe znaczenie w rozwoju IBS, wymienić należy^[I]:

• predyspozycje genetyczne

• zaburzenia składu flory bakteryjnej jelit

• przewlekły stres

• przebycie biegunki infekcyjnej

• długotrwałe stosowanie antybiotyków oraz leków przeciwzapalnych

• niewłaściwe nawyki żywieniowe: nieregularne spożywanie posiłków, ciężkostrawna dieta

• siedzący tryb życia

Wymienione czynniki mogą prowadzić do rozmaitych zaburzeń funkcjonowania jelit, w tym zaburzenia motoryki jelit, zaburzeń osi jelito – mózg, nadwrażliwości bólowej, a także zwiększonej przepuszczalności ścian jelit.

Zwykły ból brzucha czy IBS – jak rozpoznać zespół jelita drażliwego?

Objawy zespołu jelita drażliwego są dość charakterystyczne i obejmują zarówno dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, jak i symptomy ogólne. Jak objawia się zespół jelita drażliwego? Kryteria rozpoznania zespołu jelita drażliwego są następujące^[II]:

• u chorego należy stwierdzić występowanie bólu brzucha, który występuje co najmniej raz w tygodniu w ciągu ostatnich 3 miesięcy, które rozpoczęły się co najmniej 6 miesięcy temu i którym towarzyszą co najmniej dwa z wymienionych: zmiany konsystencji stolca i/ lub zmiany częstotliwości oddawania stolca, a także występowanie dolegliwości bólowych podczas defekacji; ból ten najczęściej zlokalizowany jest w okolicy pępka, może mu towarzyszyć uczucie pełności oraz wzdęcia
• mogą występować objawy dodatkowe: bóle głowy i pleców, występowanie dolegliwości bólowych po posiłku, nocne oddawanie moczu

W oparciu o wymienione objawy można wyróżnić cztery postacie IBS: z dominującą biegunką, z dominującymi zaparciami, postać mieszaną oraz niesklasyfikowaną.

Jak wykryć zespół jelita drażliwego?

Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego wymaga zebrania szczegółowego wywiadu u pacjenta, brak jest natomiast badań diagnostycznych, które mogłyby bezpośrednio potwierdzić chorobę. Wskazane jest natomiast wykonanie tych badań, które wykluczają inne możliwe przyczyny wystąpienia charakterystycznych objawów – celiakii, nietolerancję laktozy czy zespół przerostu flory bakteryjnej SIBO.

Jak walczyć z zespołem jelita drażliwego?

Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia. Co brać na zespół jelita drażliwego? Farmakoterapia obejmuje stosowanie leków na biegunkę, zaś w przypadku zaparć – preparatów osmotycznie czynnych. W razie potrzeby stosowane są leki rozkurczające. Wielu pacjentów wymaga ponadto wsparcia psychologicznego, które może być realizowane w postaci psychoterapii, a także leczeniu lekami przeciwdepresyjnymi.

A jak się leczy zespół jelita drażliwego dietą? W związku z przewlekłym charakterem choroby, konieczne jest stałe utrzymywanie odpowiedniej diety^[III]. Chorzy na IBS bardzo często zastanawiają się, jak złagodzić zespół jelita drażliwego – to właśnie odpowiedni model żywienia pomaga zapanować nad chorobą i złagodzić jej przebieg. Podstawowym zaleceniem żywieniowym jest regularne przyjmowanie posiłków – co 4 czy 5 godzin^[IV]. Konieczna jest ponadto wiedza na temat tego, co jeść przy zespole jelita drażliwego, a czego należy unikać.

W diecie chorych na zespół jelita drażliwego niewskazane jest spożywanie smażonych i ciężkostrawnych potraw, używanie ostrych przypraw, bezwzględnie należy zrezygnować z używek. Lista produktów dozwolonych i zakazanych różni się w zależności od postaci choroby – jest inna dla postaci biegunkowej oraz zaparciowej. W okresie występowania zaparć zalecana jest dieta bogatoresztkowa, czyli dostarczająca większych ilości błonnika.

W codziennym jadłospisie nie powinno wówczas zabraknąć produktów dostarczających obu frakcji błonnika – zarówno nierozpuszczalnej, jak i rozpuszczalnej. Zalecane jest spożywanie pieczywa żytniego, kaszy jaglanej, pęczak oraz otrębów, warzyw i owoców. Unikać należy natomiast produktów z białej mąki (pieczywa i makaronów), a także słodkich wypieków. Można sięgać po chudy nabiał (twaróg chudy, serek homogenizowany, jogurt naturalny) oraz chude mięso i ryby, zaś ograniczyć tłusty nabiał i tłuste mięsa, a także przetworzone produkty mięsne (pasztety, konserwy, parówki). Dobrymi źródłami tłuszczu są nierafinowane oleje roślinne, dostarczające nienasyconych kwasów tłuszczowych o właściwościach przeciwzapalnych^[V].

W przypadku postaci biegunkowej zespołu jelita drażliwego, zalecane jest ograniczenie produktów zawierających błonnik (pełnoziarniste produkty zbożowe), wskazane jest spożywanie ugotowanych warzyw stanowiących źródło błonnika rozpuszczalnego^[VI]. Niewskazane jest spożywanie produktów zawierających laktozę (mleko), świetną alternatywą są fermentowane produkty mleczne, np. jogurty naturalne^[VII]. Unikać należy słodyczy oraz produktów zawierających sorbitol i fruktozę (owoce, soki owocowe, miód). Do diety warto włączyć produkty o działaniu zapierającym, np. mąkę ziemniaczaną, kleik ryżowy, kisiel czy biały ryż. Można spożywać chude mięsa, oleje roślinne, zupy na wywarach mięsnych oraz ryby.

Co pić w zespole jelita drażliwego? W każdej postaci choroby niewskazane jest spożywanie alkoholu, kawy i mocnej herbaty, a także napojów gazowanych. Można natomiast pić wodę mineralną niegazowaną, słabą herbatę^[VIII].

Coraz więcej mówi się o skuteczności stosowania tzw. diety FODMAP, czyli diety o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols – FODMAP). Zasadą diety jest wyeliminowanie produktów zawierających węglowodany fermentujące, o wysokim ciśnieniu osmotycznym i niskim stopniu wchłaniania z przewodu pokarmowego. Jadłospis komponowany jest  w oparciu o wykaz produktów dozwolonych i zakazanych. Dieta ta pomaga łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego nawet u 70% chorych^[IX].

Należy jednak podkreślić, że z racji swojego eliminacyjnego charakteru, dieta FODMAP nie powinna być stosowana stale. W pierwszym etapie, trwającym 6 – 8 tygodni należy wyeliminować wszystkie produkty zawierające niedozwolone węglowodany. Wówczas powinno dojść do znacznego złagodzenia objawów IBS. W kolejnym etapie należy stopniowo wprowadzać do diety produkty zawierające węglowodany FODMAP, obserwując reakcję organizmu. W ten sposób określić można, które produkty FODMAP należy bezwzględnie wyeliminować. Po wyselekcjonowaniu produktów wymagających wykluczenia, można powrócić do normalnego sposobu odżywiania z wykluczeniem wybranych składników.

Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur

Bibliografia:

Bene Vobis® jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Młyn Oliwski.

UWAGA WAŻNE:

Materiał ma wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Publikowane tutaj informacje nie mają charakteru reklamowego i w żadnym przypadku nie mogą zastępować porady lekarza lub farmaceuty.

Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, książkach oraz prasie. Materiał nie jest prezentacją ani opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.

Strona i jej zawartość nie może być wykorzystywana w celu stawiania diagnozy, konsultacji dotyczących postępowania w razie choroby, przepisywania, dawkowania lub stosowania produktów dostępnych za pośrednictwem sklepu Młyn Oliwski.pl

Serwis Młyn Oliwski® nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej.



Pamiętaj, że:
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Zaleca się zróżnicowany sposób żywienia i zdrowy tryb życia