Lecytyna - co warto o niej wiedzieć?

Lecytyna to związek występujący w organizmie człowieka. Jest to związek lipidowy warunkujący prawidłowe funkcjonowanie każdej komórki ciała. Wchodzi w skład błon komórkowych, odpowiadając za ich integralność oraz jej wytrzymałość. Wysoką zawartością lecytyny wyróżniają się błony komórkowe neuronów, czyli komórek nerwowych. Dzięki temu lecytyna odpowiada za sprawne przewodnictwo impulsów nerwowych. Ponadto zawarta w lecytynie cholina bierze aktywny udział w procesie syntezy acetylocholiny - niezwykle ważnego neurotransmittera^[I].

Lecytyna syntetyzowana jest w wątrobie i działa jako związek emulgujący tłuszcze. Cholina zawarta w lecytynie ogranicza kumulowanie się cholesterolu i tłuszczów w wątrobie, ponadto wspomaga funkcje detoksykacyjne wątroby. I wreszcie - lecytyna normalizuje poziom trójglicerydów oraz cholesterolu we krwi, co może przełożyć się na profilaktykę schorzeń układu sercowo - naczyniowego^[II].

Lecytyna - z czego się składa?

Lecytyna to związek z grupy fosfolipidów. Lecytyna określana jest także mianem fosfatydylocholiny, co doskonale oddaje jej budowę chemiczną. Jest to ester glicerolu i wyższych (nasyconych i nienasyconych) kwasów tłuszczowych oraz kwasu fosforowego z przyłączoną cząsteczką choliny. Cząsteczka lecytyny ma charakterystyczną budowę, przywodzącą na myśl główkę z ogonkiem. W skład „główki” cząsteczki fosfatydylocholiny wchodzi glicerol, grupa fosforowa oraz cholina. Zamiast choliny w skład cząsteczki mogą wchodzić takie związki jak seryna czy inozytol. Wówczas otrzymujemy - odpowiednio - fosfatydyloserynę czy fosfatydyloinozytol. Z kolei „ogon” cząsteczki stanowią kwasy tłuszczowe.

Lecytyna - źródła w pożywieniu

Lecytyna to związek występujący powszechnie w diecie. Źródłem tego związku mogą być zarówno produkty pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Jednymi z najbogatszych źródeł lecytyny są nasiona słonecznika, soja oraz olej rzepakowy. Właśnie dlatego suplementy diety z lecytyną zawierają lecytynę sojową, rzepakową lub słonecznikową. Dobrym źródłem lecytyny w diecie są także żółtka jaj, nabiał, drożdże, wątroba, ryby czy orzechy. Lecytynę dostarczyć można także spożywając zarodki pszenne, fasolę, awokado, oliwki, zielone liście warzyw.

Lecytyna jest także często stosowanym dodatkiem do żywności. Można spotkać ją jako składnik oznaczony symbolem E322. Lecytyna jest stosowana jako emulgator, który wiąże ze sobą poszczególne składniki produktu. Wykorzystywane są ponadto właściwości przeciwutleniające lecytyny, dzięki czemu dodatek tego związku wydłuża termin przydatności do spożycia. Lecytyna jest dodawana m. in. do czekolady, majonezów, serów, margaryn roślinnych, mleka w proszku czy śmietanki.

Lecytyna - skutki niedoborów

Niedobór lecytyny może prowadzić do zaburzeń w poziomie cholesterolu. Lecytyna hamuje wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego i promuje syntezę cholesterolu HDL. Zbyt niski poziom lecytyny może wiązać się z zaburzeniami gospodarki lipidowej. Stosowanie suplementacji lecytyną u osób z hipercholesterolemią przyczynia się do obniżenia poziomu cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji LDL już po miesiącu stosowania^[III].

Zbyt niski poziom fosfatydylocholiny sprzyja powstawaniu lipogenezy de novo w wątrobie, co sprzyja kumulacji tłuszczu w miąższu i może prowadzić do rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby^[IV]. Schorzenie to cechuje się występowaniem depozytów tłuszczu w tkance wątroby, czego konsekwencją jest stan zapalny wątroby i jej włóknienie. Długofalowymi konsekwencjami niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby jest marskość wątroby i niewydolność narządu. Lecytyna znajduje zastosowanie w terapii stłuszczenia wątroby, co wynika z jej działania przeciwutleniającego, przeciwzapalnego oraz wspomagającego regenerację wątroby^[V].

Niedoborowi lecytyny towarzyszy utrudnione rozpuszczanie cholesterolu w żółci, co zwiększa ryzyko powstawania kamieni żółciowych. To właśnie cholesterol, barwniki żółciowe i jony nieorganiczne wchodzą w skład żółci. W przebiegu kamicy żółciowej pojawia się kolka żółciowa, charakteryzująca się nagłym, ostrym bólem zlokalizowanym w nadbrzuszu. Ból występuje epizodycznie, najczęściej po spożyciu tłustego posiłku i mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty. Ból pojawia się w konsekwencji zatkania ujścia przewodu pęcherzykowego i ustępuje po cofnięciu się złogu do pęcherzyka żółciowego.

Niedobory lecytyny mogą odbijać się niekorzystnie na funkcjonowaniu układu nerwowego - zaobserwować można m. in. spadek kondycji psychofizycznej, zaburzenie funkcji poznawczych i pogorszenie pamięci. Ale nie tylko - w przebiegu schizofrenii wykazano nasilony rozpad fosfolipidów, w tym lecytyny^[VI]. Suplementowanie tego związku u chorych na chorobę afektywną dwubiegunową czy zaburzeniami funkcji poznawczych przynosi korzyści w postaci łagodzenia objawów^[VII]. 

Lecytyna - zapotrzebowanie organizmu

Dzienne zapotrzebowanie na lecytynę nie zostało ustalone w normach żywienia opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia. Dzienne spożycie lecytyny z jej naturalnych źródeł wynosi od 1 do 5 g dziennie i takie spożycie jest wystarczające^[VIII].

Suplementacja lecytyny - czy może powodować skutki uboczne?

Jednym ze źródeł lecytyny są suplementy diety. Uznawane są one za bezpieczne preparaty, których stosowanie nie powinno generować poważnych efektów ubocznych. Jednym z nich jest możliwość wystąpienia alergii, co dotyczy przede wszystkim lecytyny pozyskiwanej z soi modyfikowanej genetycznie. Ponadto mogą pojawić się takie przejściowe działania niepożądane jak nudności, bóle brzucha i biegunki.

Lecytyna sojowa, słonecznikowa i rzepakowa - którą wybrać?

Na rynku dostępne są suplementy diety zawierające lecytynę pozyskiwanych z kilku źródeł, preparaty te różnią się także postacią. Wyboru dokonać można między takimi preparatami jak lecytyna sojowa, lecytyna rzepakowa oraz lecytyna słonecznikowa. Lecytyna rzepakowa, sojowa czy lecytyna słonecznikowa w płynie oraz suplementy w postaci proszku mogą różnić się składem. Mowa zarówno o zawartości poszczególnych kwasów tłuszczowych, jak i użytych w produkcji suplementu diety dodatków.

Jeśli chodzi o zawartość kwasów tłuszczowych, to lecytyna sojowa oraz lecytyna słonecznikowa dostarczają więcej kwasów omega 6, zaś lecytyna rzepakowa wyróżnia się wyższą zawartością kwasów omega 3. Lecytyna słonecznikowa jest najmniej popularna, co wynika z niskiej zawartości lecytyny w surowym oleju słonecznikowym - jest to około 0,5 - 1,2%. Dla porównania - zawartość lecytyny w oleju sojowym to 2,9%, a w oleju rzepakowym - 1,9%^[IX]. Proporcje między kwasami omega 3 oraz 6 są najlepsze w lecytynie rzepakowej.

W przypadku preparatów lecytyny sojowej ich niewątpliwą zaletą jest zawartość fitoestrogenów, czyli związków naśladujących działanie żeńskich hormonów płciowych. Tego typu związki doskonale łagodzą objawy menopauzy, wspomagają funkcjonowanie układu sercowo - naczyniowego, chronią przed osteoporozą^[X]. Wybierając suplementy zawierające lecytynę z soi należy zwrócić uwagę  na to, czy produkt nie jest pozyskiwany z soi modyfikowanej genetycznie. I należy pamiętać o tym, że po tego typu preparat nie powinny sięgać osoby uczulone na soję. Kolejna ważna kwestia to zawartość lecytyny - standardowa dawka suplementacyjna to 1000 - 1200 mg na dobę.

W przypadku każdego suplementu z lecytyną warto przeanalizować skład suplementu diety. Warto wybierać taką lecytynę słonecznikową w proszku czy inne rodzaje lecytyn, które zawierają jak najmniej syntetycznych dodatków.

Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur

Bibliografia:

Bene Vobis® jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Młyn Oliwski.

UWAGA WAŻNE:

Materiał ma wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Publikowane tutaj informacje nie mają charakteru reklamowego i w żadnym przypadku nie mogą zastępować porady lekarza lub farmaceuty.

Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, książkach oraz prasie. Materiał nie jest prezentacją ani opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.

Strona i jej zawartość nie może być wykorzystywana w celu stawiania diagnozy, konsultacji dotyczących postępowania w razie choroby, przepisywania, dawkowania lub stosowania produktów dostępnych za pośrednictwem sklepu Młyn Oliwski.pl

Serwis Młyn Oliwski® nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej.



Pamiętaj, że:
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Zaleca się zróżnicowany sposób żywienia i zdrowy tryb życia