Zakażenia układu moczowego - częsta przypadłość kobieca

średnia: 5.0 ocen: 13

2020-11-17 15:38:26

Infekcje dróg moczowych to jedne z najpowszechniej występujących zakażeń bakteryjnych, które znacznie częściej występują u kobiet. Zakażenie dróg moczowych może dotyczyć zarówno górnych, jak i dolnych odcinków układu moczowego i zawsze wymaga odpowiedniej terapii antybiotykami. Aby zapobiegać nawrotom zakażenia, można wykorzystać kilka sprawdzonych metod profilaktyki. Jaką postać może przybierać zakażenie dróg moczowych? Jak leczyć stany zapalne dróg moczowych i im zapobiegać?

Czym jest zakażenie dróg moczowych?

Fizjologicznie drogi moczowe są jałowe i nie występują w nich żadne patogeny. Organizm wykształcił szereg mechanizmów obronnych, ograniczających rozwój zakażenia. Najważniejsze mechanizmy to: długa cewka moczowa u mężczyzn (to dlatego mężczyźni chorują znacznie rzadziej), zakwaszenie moczu, jego zagęszczanie i rozcieńczanie, uniemożliwienie bakteriom przylegania do nabłonka dróg moczowych, a także występowanie fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy.

Najczęściej do zakażenia dróg moczowych dochodzi w efekcie przedostawania się bakterii jelitowych w okolicę ujścia cewki moczowej. Następnie dochodzi do kolonizacji cewki moczowej i pęcherza moczowego, a niekiedy - także nerek. Zakażenie dróg moczowych jest wynikiem obecności w drogach moczowych chorobotwórczych drobnoustrojów. Zakażenie może przybrać postać:

odmiedniczkowego zapalenia nerek
zapalenia pęcherza moczowego
zapalenia cewki moczowej

U podłoża zakażenia układu moczowego leży infekcja bakteryjna lub grzybicza. Zazwyczaj za zakażenie odpowiadają Gram ujemne pałeczki jelitowe. Najczęściej izolowane są takie bakterie jak Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus saprophyticus. Znacznie rzadszymi przyczynami zakażeń bakteryjnych dróg moczowych są bakterie Corynebacterium urealyticum, Gardnerella vaginalis czy Prevotella. Niekiedy przyczyną zakażenia dróg moczowych jest infekcja grzybicza, wywołana przez Candida czy Aspergillus.

Zazwyczaj zakażeniu dróg moczowych towarzyszą charakterystyczne objawy, choć bywa i tak, że występują zakażenia dróg moczowych bezobjawowe.

Zakażenie dróg moczowych - przyczyny

Istnieje wiele czynników, zwiększających ryzyko namnażania bakterii w drogach moczowych oraz rozwój zakażenia dróg moczowych. Jednym z najważniejszych jest anatomia ciała kobiety - krótka cewka moczowa oraz niewielka odległość pomiędzy ujściem cewki moczowej a odbytem. To właśnie dlatego zakażenia dróg moczowych dotyczą głównie kobiet. Kolejną przyczyną zakażenia dróg moczowych jest zastój moczu.

Zahamowanie swobodnego przepływu moczu uniemożliwia wypłukiwanie bakterii z dróg moczowych. Do zastoju moczu może dojść w przebiegu kamicy moczowej, gdy kamień może ograniczyć czy całkowicie zablokować odpływ moczu. Kolejną przyczyną zastoju moczu może być ciąża - powiększająca się macica uciska pęcherz moczowy i moczowody. Nie bez znaczenia są także wrodzone wady anatomiczne dróg moczowych, a także powiększenie gruczołu krokowego (prostaty) u mężczyzn.

Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju zakażenia dróg moczowych to:

zaburzenia odporności
cukrzyca
stosowanie leków immunosupresyjnych
cewnikowanie, zabiegi urologiczne
menopauza
noszenie zbyt ciasnych spodni i bielizny z syntetycznych materiałów
wiek

Warto jeszcze wyjaśnić jedną kwestię: gdy rozwinie się zakażenie dróg moczowych, czy można się zarazić np. drogą kontaktów seksualnych? Raczej nie, choć lepiej powstrzymać się od kontaktów seksualnych lub stosować prezerwatywę.

Jak przebiega zakażenie dróg moczowych? Objawy infekcji.

Stan zapalny dróg moczowych może przebiegać w bardzo zróżnicowany sposób. Spotykane są infekcje bezobjawowe, a także ciężki przebieg zakażenia, prowadzący nawet do rozwoju sepsy. Objawy zakażenia zależą od lokalizacji stanu zapalnego. W przypadku zakażenia dolnych dróg moczowych (cewki czy pęcherza moczowego), pojawiają się takie objawy jak:

pieczenie podczas oddawania moczu
częste parcie na mocz
uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza
ból w podbrzuszu
stany podgorączkowe

Z kolei w przypadku zakażenia nerek, może pojawić się bezmocz, krew w moczu, ból w odcinku lędźwiowym pleców, gorączka, nudności i wymioty. Jak długo trwa zapalenie dróg moczowych?

Jak rozpoznać zakażenie dróg moczowych?

Gdy podejrzewane jest zakażenie dróg moczowych, diagnostyka jest konieczna. Wykonanie badań ma na celu określenie przyczyny zakażenia. Jakie badania należy wykonać? Wskazane jest wykonanie badania ogólnego moczu oraz posiewu moczu, a w razie konieczności - także posiewu wymazu z cewki moczowej. Badania mikrobiologiczne dostarczają informacji o rodzaju drobnoustrojów, które stanowią źródło zakażenia, dzięki czemu możliwe jest zastosowanie odpowiednich leków.

W celu pobrania moczu na badanie ogólne, a także moczu do badania bakteriologicznego, konieczne jest pobranie porannej próbki moczu. Po dokładnym podmyciu okolic krocza, należy oddać niewielką objętość moczu do toalety, po czym oddać mocz do pojemniczka. W przypadku badania mikrobiologicznego musi być to specjalny, jałowy pojemnik. Mocz powinien być dostarczony do laboratorium w przeciągu dwóch godzin.

Gdy konieczne jest pobranie wymazu z cewki moczowej, wówczas konieczne jest pobranie materiału rano, około 2 - 3 godziny po oddaniu moczu i po zachowaniu 3 - dniowej wstrzemięźliwości płciowej.

Zakażenie dróg moczowych - leczenie

Zdiagnozowanie zakażenia dróg moczowych wymaga odpowiedniego leczenia. W zależności od patogenu wywołującego infekcję, stosowane są antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze. Leczenia antybiotykami przysparza sporo problemów. Po pierwsze - bakterie stają się coraz bardziej odporne na wiele tego typu leków. A to oznacza, że możliwości leczenia są coraz bardziej ograniczone. Ponadto zdarza się, że antybiotyk przepisywany jest „w ciemno”, bez wykonywania posiewu moczu.

W przypadku zapalenia pęcherza moczowego stosowane są takie antybiotyki jak kotrimoksazol (trimetoprim + sulfametoksazol), trimetoprim, pochodne nitrofuranu: nitrofurantoina , furazydyna , fosfomycyna. Ponadto stosowane mogą być takie leki jak amoksycylina + kwas klawulanowy, cyprofloksacyna, ofloksacyna, lewofloksacyna.

Zapalenie cewki moczowej można leczyć przy pomocy trimetoprimu, nitrofurantoiny czy cyprofloksacyny.

Zakażenie dróg moczowych - domowe sposoby

W celu wspomagania terapii zapalenia układu moczowego można sięgać po domowe specyfiki wspomagające pracę układu moczowego. Na szczególną uwagę zasługują:

Witamina C - związek ten może hamować namnażanie bakterii w moczu na drodze jego zakwaszenia. Poza obniżeniem pH moczu, witamina C może wykazywać działanie bakteriostatyczne dzięki redukcji azotynów obecnych w moczu do tlenków azotu.
W jednym z badań klinicznych wykazano, że istnieje związek między dostarczaniem witaminy C z dietą a obniżeniem ryzyka rozwoju zakażeń dróg moczowych^[I]. W innym badaniu oceniano wpływ profilaktycznej suplementacji witaminy C u kobiet w ciąży. Suplementacja 100 mg kwasu askorbinowego dziennie przełożyła się na zmniejszenie ryzyka infekcji dróg moczowych podczas ciąży^[II].

Sok z żurawiny - sok z żurawiny zawiera witaminy, składniki mineralne, polifenole, flawonoidy, garbniki czy proantocyjanidy. Sok działa zakwaszająco na mocz, co hamuje namnażanie bakterii. Ponadto sok z żurawiny ogranicza przyczepianie się bakterii do nabłonka dróg moczowych.
Badania in vitro i ex vivo potwierdziły, że proantocyjanidyna, substancja chemiczna występująca w wysokim stężeniu w żurawinie, ma zależny od dawki wpływ na przyleganie E. coli do komórek nabłonka dróg moczowych i wypieranie z nich. Jednak wyniki dużych, dobrze zaprojektowanych badań klinicznych próby są sprzeczne.
W jednym z badań, którym objęto 150 zdrowych kobiet w wieku 21–72 lat z zakażeniem dróg moczowych, zastosowano sok lub tabletki z żurawiną. Stwierdzono, że zarówno sok żurawinowy, jak i tabletki żurawinowe znacznie zmniejszają odsetek kobiet, u których wystąpił co najmniej jeden objawowy epizod zakażenia dróg moczowych w ciągu 12 miesięcy w porównaniu z placebo^[III].

Korzeń pietruszki - pietruszka zawiera związki aktywne furanokumaryny, które działają moczopędnie i rozkurczowo. Z kolei olejki eteryczne mogą przeciwdziałać osadzaniu się piasku i kamieni w drogach moczowych. W celu przyrządzenia naparu z korzenia pietruszki wystarczy zalać pół garści suszu gorącą wodą. W badaniach in vitro wykazano, że alkoholowy ekstrakt z pietruszki posiada aktywność przeciwbakteryjną^[IV].

Zakażenia dróg moczowych - zapobieganie
Można zrobić naprawdę wiele, aby ograniczyć występowanie zakażeń dróg moczowych. Profilaktyka dotyczy m.in. unikania zastoju moczu w drogach moczowych. W tym celu warto jest pobudzać diurezę, wypijając co najmniej 2 litry płynów dziennie. Wypłukiwanie bakterii z dróg moczowych ułatwia także picie soku z żurawiny, granatu czy czarnej porzeczki. Moczopędnie i łagodząco działają napary ziołowe - z mniszka, pokrzywy czy bratka.
W celu zapewnienia odpowiedniego przepływu moczu i umożliwienia wypłukiwania bakterii, nie wolno powstrzymywać oddawania moczu. Należy udać się do toalety zawsze wtedy, gdy odczuwamy parcie na pęcherz, a także obowiązkowo po stosunku seksualnym oraz przed snem. Duże znaczenie ma odpowiednia higiena okolic intymnych, zwłaszcza u kobiet. Wycieranie miejsc intymnych oraz podmywanie powinno odbywać się w kierunku do odbytu.
Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur
Bibliografia:
[I] Foxman B, Chi JW, Health behavior and urinary tract infection in college-aged women.J Clin Epidemiol. 1990; 43(4):329-37.

[II] Ochoa-Brust GJ, Fernández AR, Villanueva-Ruiz GJ, Velasco R, Trujillo-Hernández B, Vásquez C, Daily intake of 100 mg ascorbic acid as urinary tract infection prophylactic agent during pregnancy. Acta Obstet Gynecol Scand. 2007; 86(7):783-7.

[III] Stothers L, A randomized trial to evaluate effectiveness and cost effectiveness of naturopathic cranberry products as prophylaxis against urinary tract infection in women. Can J Urol. 2002 Jun; 9(3):1558-62.

[IV] Petrolini F. i in., Evaluation of the antibacterial potential of Petroselinum crispum and Rosmarinus officinalis against bacteria that cause urinary tract infections; Braz J Microbiol Dec, 2013
Bene Vobis® jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Młyn Oliwski.
UWAGA WAŻNE:

Materiał ma wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Publikowane tutaj informacje nie mają charakteru reklamowego i w żadnym przypadku nie mogą zastępować porady lekarza lub farmaceuty.

Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, książkach oraz prasie. Materiał nie jest prezentacją ani opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.

Strona i jej zawartość nie może być wykorzystywana w celu stawiania diagnozy, konsultacji dotyczących postępowania w razie choroby, przepisywania, dawkowania lub stosowania produktów dostępnych za pośrednictwem sklepu Młyn Oliwski.pl

Serwis Młyn Oliwski® nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej.

Pamiętaj, że:
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Zaleca się zróżnicowany sposób żywienia i zdrowy tryb życia