Zapotrzebowanie na witaminę D

Witamina D to jedna z szeregu witamin, które niezbędne są do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Każdy, kto dba o doskonałe samopoczucie, świetny stan zdrowia oraz profilaktykę chorób przewlekłych, stara się we właściwy sposób zbilansować dietę tak, aby dostarczyć wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Jednym z nich jest bez wątpienia witamina D, jednak trudno jest dostarczyć takich ilości tej witaminy z dietą, aby pokryły one dzienne zapotrzebowanie na witaminę D. Dieta nie jest jedynym źródłem witaminy D – organizm pozyskuje witaminę D na drodze syntezy skórnej pod wpływem promieniowania słonecznego.

Jednak ograniczenie ekspozycji skóry na słońce i stosowanie ochrony anty – UV w postaci filtrów przeciwsłonecznych sprawia, że ten fizjologiczny mechanizm zapewnienia odpowiednich dawek witaminy D okazuje się niewystarczający. Efekt? Większość z nas ma niedobory witaminy D! Koniecznością jest zatem suplementacja, stanowiąca najszybszy i najskuteczniejszy sposób na zapewnienie odpowiednio wysokich dawek witaminy D.

A czy jest to jednocześnie bezpieczna metoda? Czy możliwe jest przedawkowanie witaminy D? O to nie należy się obawiać. Przedawkowanie witaminy D zdarza się niezwykle rzadko. Wynika to z bardzo wysokiej tolerancji organizmu na witaminę D i wysokich dawek toksycznych. Ponadto w przypadku witaminy D przedawkowanie możliwe jest tylko na drodze niekontrolowanej suplementacji. Przyjmowanie suplementu zgodnie z rekomendacjami producenta preparatu lub zaleceniami lekarskimi nie powinno prowadzić do przedawkowania witaminy D.

Jakie jest zapotrzebowanie na witaminę D?

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D dla osoby dorosłej to co najmniej 1000 IU witaminy D, jednak takie ilości witaminy D to dawki minimalne. Umożliwiają one zapobieganie rozwojowi niedoborów witaminy D, jednak mogą nie zagwarantować prozdrowotnych efektów jej działania. Dlatego zalecane jest suplementowanie około 1000 – 2000 IU witaminy D dziennie. Aby dostarczyć 1000 IU witaminy D wraz z dietą, konieczne byłoby spożywanie codziennie 660 g makreli, 20 jajek, ponad 80 litrów mleka bądź kilku kilogramów żółtego sera. Jest to zatem bardzo mało prawdopodobny scenariusz.

Z kolei proces skórnej syntezy witaminy D pod wpływem słońca jest ściśle regulowany, nie ma możliwości nadprodukcji witaminy D na zapas^[I]. Im więcej czasu spędzamy na słońcu, tym synteza witaminy D jest mniej efektywna. Optymalne jest zatem spędzenie kilkunastu minut dziennie na słońcu. A jeśli nawet będziemy opalać się znacznie dłużej, nie grozi nam przedawkowanie witaminy D. Koniecznie trzeba podkreślić, że takie ogólnie ustalone dawki suplementacyjne dotyczą osób w pełni zdrowych, bez niedoborów witaminy D. Jednak takie czynniki jak niedobór witaminy D czy choroby przewlekłe znacznie zwiększają zapotrzebowanie na ten związek.

Podsumowując - rekomendowane przez zespół ekspertów dawki suplementacyjne dla poszczególnych grup są następujące^[II]:

• Noworodki i niemowlęta (od 1 dnia życia niezależnie od sposobu karmienia)

DAWKA SUPLEMENTACYJNA - do 6 m.ż. 400 IU (10 µg), a o d 6 m.ż. 400- 600 IU (10-15 µg)

• Dzieci i młodzież (1- 18 r.ż.)
  

DAWKA SUPLEMENTACYJNA: w zależności od masy ciała 600-1000 IU (15- 25 µg) w miesiącach od września do kwietnia lub cały rok, jeżeli ekspozycja na słońce jest niedostateczna

• Dorośli i seniorzy

DAWKA SUPLEMENTACYJNA: w zależności od masy ciała 800-2000 IU (20- 50 µg) w miesiącach od września do kwietnia lub cały rok, jeżeli ekspozycja na słońce jest niedostateczna; u seniorów po wyżej 65. roku życia – suplementacja cały rok ze względu na obniżoną syntezę witaminy D

• Kobiety ciężarne i karmiące piersią

DAWKA SUPLEMENTACYJNA: 1500-2000 IU (37,5- 50 µg); suplementacja powinna być rozp oczęta jak najszybciej po stwierdzeniu ciąży, poziom kalcydiolu we krwi powinien być mierzony i utrzymywany na poziomie 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l)

Maksymalne dawki dzienne witaminy D w zależności od wieku przedstawiają się następująco:

• noworodki i niemowlęta - 1000 IU
• dzieci w wieku od 1 do 10 r. ż. - 2000 IU
• dzieci i młodzież w wieku od 10 do 18 r. ż. - 4000 IU
• dorośli z prawidłową masą ciała - 4000 IU
• osoby otyłe - 10 000 IU
• kobiety w ciąży i karmiące piersią - 4000 IU.

Kogo dotyczy zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D?

Przede wszystkim - stosowanie większych dawek suplementacyjnych zalecane jest tym osobom, u których zdiagnozowano niedobór witaminy D. Jeśli poziom tego związku we krwi jest niższy niż dolna granica zalecanego przedziału, czyli poniżej 30 ng/ml - wówczas zalecane dawki suplementacyjne są następujące:

• noworodki 1000 IU
• niemowlęta 1000-3000 IU
• dzieci - od 3000 do 5000 IU
• dorośli - od 7000 do 10 000 IU

Analizując zalecenia suplementacyjne łatwo zauważyć, że zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D wykazują kobiety w ciąży i karmiące piersią. Kolejną grupą osób, które powinny przyjmować większe dawki witaminy D są osoby z otyłością - w ich przypadku warto podwoić dawkę suplementacyjną.

Wskazaniem do częstszego oznaczania poziomu witaminy D jest obecność rozmaitych chorób przewlekłych. Dotknięte nimi osoby wykazują zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D. Dotyczy to szczególnie osób dotkniętych takimi schorzeniami jak^[III]:

• choroby wątroby
• zespoły złego wchłaniania
• zaburzenia trawienia
• choroby nerek
• zaburzenia hormonalne (cukrzyca, niedoczynność lub nadczynność tarczycy czy przytarczyc)
• alergie
• zaburzenia odporności
• schorzenia neurologiczne (padaczka, autyzm, stwardnienie rozsiane)
• choroby układu sercowo - naczyniowego
• nowotwory
• zespół metaboliczny.

Kto powinien suplementować witaminę D?

Objawy niedoboru witaminy D początkowo mają charakter pogorszenia ogólnego samopoczucia fizycznego i psychicznego. Charakterystyczne jest znużenie i apatia, stany depresyjne, zaburzenia snu, pogorszenie pamięci i koncentracji. Możesz częściej chorować na infekcje czy alergie, nierzadko pojawia się nadwaga oraz podwyższony poziom glukozy i cholesterolu we krwi. Z czasem wzrasta ryzyko rozwoju astmy, cukrzycy, reumatoidalnego zapalenia stawów, miażdżycy czy niektórych nowotworów.

Wystąpienie takich objawów niedoboru powinno skłonić Cię do oznaczenia poziomu witaminy D. Badanie witaminy D3 powinny także wykonać osoby szczególnie narażone na jej niedobory:

• osoby starsze
• kobiety w ciąży i karmiące piersią
• chorujący na schorzenia przewlekłe
• osoby nie mające stałego dostępu do promieniowania słonecznego

Oznaczanie poziomu witaminy D w organizmie odbywa się szybko – wystarczy oddać próbkę krwi, a następnie poczekać jeden dzień na wynik. Dzięki temu dowiesz się, czy konieczna jest suplementacja witaminą D – i w jakich dawkach. Prawidłowy wynik witaminy D3 to 30 – 50 ng/ ml. Przy takim wyniku badań zalecane jest zażywanie kapsułek z witaminą D 1000 IU bądź 2000 IU w okresie jesieni i zimy, a przy ograniczonym opalaniu w lecie – najlepsza będzie stała suplementacja. Z kolei niedobór witaminy D, czyli jej poziom poniżej 30 ng/ ml wymaga zażywania dwukrotnie większych dawek.

Znajomość poziomu witaminy D w organizmie pozwala zatem dopasować wysokość przyjmowanych dawek witaminy D i ograniczyć negatywne skutki zbyt niskiego poziomu witaminy D3. Trudno o lepszą profilaktykę chorób cywilizacyjnych. To zaskakujące, jak wiele może zdziałać kapsułka z witaminą D.

Toksyczne dawki witaminy D to takie, które prowadzą do wzrostu poziomu witaminy D we krwi powyżej 150 ng/ ml^[IV]. Wtedy może dojść do pojawienia się objawów nadmiaru witaminy D w organizmie. Jeśli przez dłuższy czas będziesz zażywał zbyt wysokie dawki kapsułek z witaminą D czy tabletek, może dojść do nadmiernej kumulacji witaminy D3 w organizmie. Jeśli pojawi się nadmiar witaminy D3, objawy są następujące:

• biegunki i wymioty
• utrata apetytu i zwiększone pragnienie
• wzmożone oddawane moczu
• świąd skóry
• nadmierna potliwość
• bóle głowy.

Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur

Bibliografia: