Wątroba - Niezwykły Organ Ludzkiego Ciała
Wątroba jest jednym z najważniejszych narządów w ludzkim ciele, pełniącym wiele kluczowych funkcji. W tym artykule przyjrzymy się bliżej budowie, funkcjom oraz problemom zdrowotnym związanym z wątrobą. Postaramy się również odpowiedzieć na pytanie, jak dbać o to niezwykle istotne narząd wewnętrzne.
Budowa i funkcje wątroby
Anatomia wątroby
Wątroba (łac. hepar) jest największym narządem gruczołowym człowieka, ważącym około 1,5 kg[1]. Znajduje się w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej, pod przeponą. Jest podzielona na dwa główne płaty: prawy i lewy, które są dalej podzielone na mniejsze płaciki (lobuli). W płacikach wątrobowych znajdują się komórki zwane hepatocytami, które są odpowiedzialne za większość funkcji tego narządu[2]. Wątroba jest zaopatrywana w krew przez dwa źródła: tętnicę wątrobową i żyłę wrotną.
Funkcje wątroby
Wątroba pełni wiele kluczowych funkcji w organizmie, takich jak:
- Metabolizm składników odżywczych - wątroba przekształca białka, tłuszcze i węglowodany w energię oraz syntetyzuje niezbędne białka[3].
- Detoksykacja - usuwa toksyny z krwi, przekształcając je w mniej szkodliwe substancje[4].
- Produkcja żółci - żółć, produkowana przez wątrobę, jest niezbędna do trawienia tłuszczów[5].
- Magazynowanie witamin i minerałów - wątroba magazynuje między innymi witaminy A, D, E, K oraz żelazo[6].
- Produkcja czynników krzepnięcia - wątroba produkuje białka niezbędne do krzepnięcia krwi[7].
Choroby i problemy zdrowotne związane z wątrobą
Wątroba jest narządem wyjątkowo odpornym na uszkodzenia, ale nie jest odporna na różne choroby i problemy zdrowotne. Poniżej przedstawiamy najbardziej powszechne schorzenia wątroby:
Wirusowe zapalenie wątroby
Wirusowe zapalenie wątroby to infekcja wątroby wywołana przez wirusy, takie jak wirus zapalenia wątroby typu A, B, C, D lub E[8]. Wirusowe zapalenie wątroby może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego[9].
Marskość wątroby
Marskość wątroby to przewlekłe schorzenie, w którym zdrowa tkanka wątroby jest stopniowo zastępowana bliznowatą tkanką[10]. Marskość może prowadzić do niewydolności wątroby, powikłań krwawienia z żylaków przełyku, encefalopatii wątrobowej i innych powikłań[11].
Stłuszczenie wątroby
Stłuszczenie wątroby, również znane jako stłuszczeniowe zapalenie wątroby lub steatoza wątrobowa, to nagromadzenie tłuszczu w hepatocytach[12]. Przyczyną może być nadużywanie alkoholu, otyłość, cukrzyca typu 2 czy niezdrowa dieta. Stłuszczenie wątroby może prowadzić do stanu zapalnego, zwłóknienia i marskości[13].
Rak wątrobowokomórkowy (HCC)
Rak wątrobowokomórkowy to najczęstszy rodzaj raka wątroby, który rozwija się w komórkach wątroby (hepatocytach)[14]. Często pojawia się u osób z marskością wątroby, wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub C oraz u tych, którzy nadużywają alkoholu[15].
Jak dbać o zdrowie wątroby?
Zdrowa dieta i styl życia
Aby dbać o zdrowie wątroby, należy stosować zdrową i zrównoważoną dietę, bogatą w białko, błonnik, witaminy i minerały[16]. Unikaj spożywania nadmiernej ilości tłuszczów nasyconych i przetworzonych produktów. Regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu zdrowej masy ciała i zmniejsza ryzyko otyłości, która może prowadzić do stłuszczenia wątroby[17].
Ograniczenie spożycia alkoholu
Nadużywanie alkoholu może prowadzić do uszkodzeń wątroby, w tym stłuszczenia, zapalenia i marskości[18]. Aby chronić wątrobę, zaleca się ograniczenie spożycia alkoholu zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)[19].
Zapobieganie infekcjom wirusowym zapaleniem wątroby
Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby, warto przestrzegać higieny osobistej, unikać kontaktu z krwią i płynami ustrojowymi zakażonych osób, stosować prezerwatywy podczas stosunku seksualnego oraz zaszczepić się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B[20].
Regularne badania kontrolne
Wykrycie wczesnych objawów chorób wątroby zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Zaleca się regularne badania kontrolne, w szczególności u osób narażonych na ryzyko chorób wątroby, takich jak osoby z cukrzycą, otyłością czy z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby[21]. Badania te mogą obejmować badania krwi, takie jak próby wątrobowe, oraz obrazowanie ultrasonograficzne wątroby.
Leczenie chorób wątroby
W przypadku wykrycia choroby wątroby, ważne jest rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Leczenie może obejmować zmiany w diecie i stylu życia, leki, a w niektórych przypadkach również transplantację wątroby[22]. Współpraca z lekarzem specjalistą jest kluczowa dla sukcesu terapii.
Podsumowanie:
Wątroba to niezwykle istotny organ ludzkiego ciała, który pełni wiele niezbędnych funkcji. Dbanie o zdrowie wątroby jest kluczowe dla zachowania ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia. Zastosowanie się do wyżej wymienionych zasad dotyczących zdrowej diety, stylu życia, ograniczenia spożycia alkoholu, zapobiegania infekcjom wirusowym zapaleniem wątroby oraz regularnych badań kontrolnych może przyczynić się do utrzymania zdrowej wątroby i minimalizacji ryzyka poważnych chorób tego narządu.
W niniejszym artykule przedstawiłam podstawowe informacje dotyczące budowy i funkcji wątroby, najważniejszych chorób tego narządu oraz praktycznych wskazówek, jak dbać o zdrowie wątroby. Pamiętaj, że dbanie o zdrowie wątroby to kluczowy aspekt zdrowego stylu życia, a odpowiednie nawyki mogą zapobiec poważnym schorzeniom.
Wątroba to jedyny narząd ludzkiego ciała, który posiada zdolność do regeneracji. Jest niezwykle ważnym organem, który pełni wiele kluczowych funkcji, m.in. produkcję żółci, filtrację toksyn, regulację poziomu cukru we krwi oraz magazynowanie składników odżywczych. Ponadto, wątroba bierze udział w procesach metabolicznych, takich jak trawienie, przemiana materii i synteza białek. Ze względu na swoje wielkie znaczenie dla organizmu, dbanie o zdrowie wątroby jest niezwykle istotne dla zachowania ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia.
Dietetyk kliniczny i Pielęgniarka dyplomowana
Monika Zalewska
O mnie:
Specjalistka z dziedziny dietetyki klinicznej oraz dyplomowana pielęgniarka posiadająca bogate doświadczenie w ochronie zdrowia oraz pielęgnacji pacjentów z różnymi schorzeniami. Od wielu lat z pasją propaguje zdrowy styl życia, odpowiednie odżywianie oraz stosowanie suplementacji w celu przeciwdziałania procesom starzenia się organizmu.
Jako autorka licznych porad dietetycznych, opieram swoją wiedzę na potwierdzonych dowodach naukowych, co pozwala mi skutecznie wspierać w dążeniu do lepszego stanu zdrowia i samopoczucia. W swojej pracy łączę umiejętności dietetyczne i pielęgniarskie, co pozwala mi na kompleksowe podejście i dostosowywanie planów żywieniowych do indywidualnych potrzeb każdej osoby.
Bibliografia:
[1] Słomka, M., & Sobaniec, P. (2015). Wątroba - budowa i funkcje. Hygeia Public Health, 50(4), 499-504.
[2] Michalopoulos, G. K. (2014). Liver regeneration. Journal of cellular physiology, 229(5), 579-589.
[3] Wattacheril, J., & Sanyal, A. J. (2016). Lean NAFLD: A not so benign condition? Hepatology international, 10(6), 882-886.
[4] Cichoż-Lach, H., & Michalak, A. (2014). Oksydacyjny stres w patogenezie uszkodzeń wątroby. Przegląd Gastroenterologiczny, 9(2), 82-88.
[5] Hofmann, A. F., & Hagey, L. R. (2014). Bile acids: chemistry, pathochemistry, biology, pathobiology, and therapeutics. Cellular and Molecular Life Sciences, 65(16), 2461-2483.
[6]Bianchi, G. P., Marchesini, G., Nicolino, F., Graziani, R., Sgarbi, D., Loguercio, C., & Abbiati, R. (2000). Psychological status and depression in patients with liver cirrhosis. Digestive and Liver Disease, 32(7), 589-594.
[7] Lisman, T., & Porte, R. J. (2010). Rebalanced hemostasis in patients with liver disease: evidence and clinical consequences. Blood, 116(6), 878-885.
[8] Lemon, S. M., & Walker, C. M. (2019). Hepatitis A virus and hepatitis E virus: emerging and re-emerging enterically transmitted hepatitis viruses. Cold Spring Harbor perspectives in medicine, 9(6), a031823.
[9] Schuppan, D., & Afdhal, N. H. (2008). Liver cirrhosis. The Lancet, 371(9615), 838-851.
[10] Tsochatzis, E. A., Bosch, J., & Burroughs, A. K. (2014). Liver cirrhosis. The Lancet, 383(9930), 1749-1761.
[11] D'Amico, G., Garcia-Tsao, G., & Pagliaro, L. (2006). Natural history and prognostic indicators of survival in cirrhosis: a systematic review of 118 studies. Journal of hepatology, 44(1), 217-231.
[12] Brunt, E. M., Wong, V. W. S., Nobili, V., Day, C. P., Sookoian, S., Maher, J. J., ... & Rinella, M. E. (2015). Nonalcoholic fatty liver disease. Nature Reviews Disease Primers, 1, 15080.
[13] Chalasani, N., Younossi, Z., Lavine, J. E., Charlton, M., Cusi, K., Rinella, M., ... & Sanyal, A. J. (2018). The diagnosis and management of nonalcoholic fatty liver disease: practice guidance from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology, 67(1), 328-357.
[14] Forner, A., Reig, M., & Bruix, J. (2018). Hepatocellular carcinoma. The Lancet, 391(10127), 1301-1314.
[15] El-Serag, H. B. (2011). Hepatocellular carcinoma. New England Journal of Medicine, 365(12), 1118-1127.
[16] Alferink, L. J. M., Kiefte-de Jong, J. C., Erler, N. S., Veldt, B. J., Schoufour, J. D., de Knegt, R. J., ... & Ikram, M. A. (2017). Diet-dependent acid load and type 2 diabetes: pooled results from three prospective cohort studies. Diabetologia, 60(2), 270-279.
[17] Romeo, S., Kozlitina, J., Xing, C., Pertsemlidis, A., Cox, D., Pennacchio, L. A., ... & Hobbs, H. H. (2008). Genetic variation in PNPLA3 confers susceptibility to nonalcoholic fatty liver disease. Nature genetics, 40(12), 1461-1465.
[18] Seitz, H. K., Bataller, R., Cortez-Pinto, H., Gao, B., Gual, A., Lackner, C., ... & Lucey, M. R. (2018). Alcoholic liver disease. Nature Reviews Disease Primers, 4(1), 1-22.
[19] World Health Organization. (2018). Global status report on alcohol and health 2018. World Health Organization.
[20] Nelson, N. P., Easterbrook, P. J., & McMahon, B. J. (2016). Epidemiology of hepatitis B virus infection and impact of vaccination on disease. Clinics in liver disease, 20(4), 607-628.
[21] Singh, S., Allen, A. M., Wang, Z., Prokop, L. J., Murad, M. H., & Loomba, R. (2015). Fibrosis progression in nonalcoholic fatty liver vs nonalcoholic steatohepatitis: a systematic review and meta-analysis of paired-biopsy studies. Clinical G astroenterology and Hepatology, 13(4), 643-654.
[22] Adam, R., Karam, V., Delvart, V., O'Grady, J., Mirza, D., Klempnauer, J., ... & European Liver, and Intestine Transplant Association (ELITA). (2015). Evolution of indications and results of liver transplantation in Europe. A report from the European Liver Transplant Registry (ELTR). Journal of Hepatology, 62(3), 615-622.
Bene Vobis® jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Młyn Oliwski.
UWAGA WAŻNE:
Materiał ma wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Publikowane tutaj informacje nie mają charakteru reklamowego i w żadnym przypadku nie mogą zastępować porady lekarza lub farmaceuty.
Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, książkach oraz prasie. Materiał nie jest prezentacją ani opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.
Strona i jej zawartość nie może być wykorzystywana w celu stawiania diagnozy, konsultacji dotyczących postępowania w razie choroby, przepisywania, dawkowania lub stosowania produktów dostępnych za pośrednictwem sklepu Młyn Oliwski.pl
Serwis Młyn Oliwski® nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej.
Pamiętaj, że:
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Zaleca się zróżnicowany sposób żywienia i zdrowy tryb życia
