Synergizm i antagonizm witamin i minerałów

Z czym łączyć witaminy i minerały✅, a jakich połączeń się wystrzegać‼️

SYNERGIZM I ANTAGONIZM WITAMIN ORAZ SKŁADNIKÓW MINERALNYCH 

Witaminy i minerały to niezwykle cenne składniki diety o wysokiej aktywności biologicznej. Niestety – coraz częściej narażeni jesteśmy na ich niedobory, a przyczyn można upatrywać w niewłaściwej diecie, narażeniu na stres, stosowaniu używek, zwiększonym zapotrzebowaniu na witaminy i składniki mineralne podyktowanym stanem zdrowia. Szczególnego znaczenia nabiera zatem dzisiaj kwestia dostarczenia ich optymalnych ilości. Informacji o tym, ile tych związków powinno być spożyte dostarczają m. in rekomendacje żywieniowe i starannie ustalone porcje dziennego zapotrzebowania na składniki mineralne czy witaminy.

Okazuje się jednak, że prosta matematyka nie wystarczy. Nawet bardzo skrupulatne liczenie zawartości związków odżywczych w naszej diecie nie jest jednoznaczne z tym jaka ich część zostanie w rzeczywistości przyswojona przez organizm. Uwzględnić należy bowiem zjawisko synergizmu i antagonizmu witamin.

CO WPŁYWA NA PRZYSWAJALNOŚĆ WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH?

Witaminy i składniki  mineralne można dostarczać wraz z pożywieniem oraz na drodze dodatkowej suplementacji. Ich przyswajalność uwarunkowana jest postacią związku w preparatach (organiczna bądź nieorganiczna), a także obecnością składników mogących ją ograniczać. Nazywamy je związkami  antyodżywczymi  lub antywitaminami, do których zaliczyć można m. in. fityniany, kwas szczawiowy, taniny, saponiny, glikozydy, a nawet błonnik. Związki te mogą wiązać składniki mineralne, tworząc nierozpuszczalne kompleksy. Nie przyswajamy ich z przewodu pokarmowego i usuwamy  z organizmu.

Wspomniane związki antyodżywcze występują w warzywach, owocach czy produktach zbożowych, które jednocześnie stanowią źródła wielu cennych składników odżywczych. Niemożliwe jest zatem wyeliminowanie związków antyodżywczych, gdyż oznaczałoby to rezygnację ze spożywania wielu produktów i ryzyko rozwoju niedoborów pokarmowych.

Odpowiednia obróbka żywności, specjalny sposób gotowania oraz moczenie nasion przed ugotowaniem^[I] to wspaniała droga pozwalająca minimalizować niepożądany wpływ związków na przyswajalność składników mineralnych.

Przyswajalność witamin i składników mineralnych mogą ograniczać także inne czynniki, takie jak:

- kawa czy herbata

- papierosy i alkohol

- leki (antybiotyki, doustna antykoncepcja hormonalna, kodeina, aspiryna, leki przeciwdepresyjne, diuretyki)

Uwzględnić należy także zjawisko synergizmu i antagonizmu związków odżywczych. Synergia polega na takim współdziałaniu związków odżywczych, które sprzyja zwiększeniu ich przyswajania z przewodu pokarmowego oraz wykorzystania przez komórki organizmu.

Z kolei antagonizm sprowadza się do tego, że jednoczesne spożywanie określonych witamin czy składników mineralnych ogranicza lub wręcz uniemożliwia ich przyswajanie^[II].

Problem antagonizmu i synergii witamin oraz składników mineralnych dotyczy nie tylko diety, ale także suplementacji. Mamy nieco większy wpływ na komponowanie jej składu. W przypadku układania jadłospisu trudno jest łączyć posiłki zgodnie z zasadą synergizmu i antagonizmu związków odżywczych. Pojedynczy produkt dostarcza licznych witamin i składników mineralnych, niekiedy także związków antyodżywczych. Sięgając po suplementy diety możemy wybrać określone preparaty monoskładnikowe albo złożone. W przypadku tych ostatnich warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób skomponowany jest skład witaminowy. Kluczowe znaczenie ma wyeliminowanie antagonistycznego działania składników mineralnych i witamin. 

SYNERGIZM I ANTAGONIZM NAJWAŻNIEJSZYCH WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH

Odpowiednia kompozycja składników mineralnych i witamin zapewnia synergię ich działania, czyli zwiększa przyswajalność tych związków z przewodu pokarmowego i stopień ich wykorzystania przez organizm. Istotne jest również komplementarne działanie – np. pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego wykazywany przez magnez oraz witaminę B6. Przemyślana suplementacja jest znacznie skuteczniejsza niż sięganie po przypadkowe preparaty witaminowe.

Synergizm związków odżywczych można analizować biorąc pod uwagę wzajemnych interakcje samych witamin, samych minerałów oraz witamin i minerałów. Poniżej przedstawiono przykłady synergizmu najczęściej suplementowanych witamin oraz składników mineralnych:

Synergizm witamin przedstawia się następująco^[III]:

- witamina D: witaminy synergistyczne to witamina E oraz B12

- witamina C: witaminy synergistyczne to witamina A, E, B3, B5 i B6

- witamina A oraz witamina E: witaminy synergistyczne to witamina C, B3, B5, B6

- witamina B6: witaminy synergistyczne to witamina B1, B3, B5, B12 oraz A i E

Synergizm minerałów przedstawia się następująco:

- cynk: minerały synergistyczne to potas, magnez, fosfor oraz mangan

- mangan: minerały synergistyczne to cynk, magnez, żelazo i potas

- potas: minerały synergistyczne to sód, magnez, mangan, żelazo i cynk

- selen: minerały synergistyczne to sód, potas, mangan, miedź, wapń i żelazo

- wapń: minerały synergistyczne to magnez, miedź, sód, potas i selen

- magnez: minerały synergistyczne to wapń, mangan, cynk, potas

Z kolei wzajemna synergia witamin i składników mineralnych przedstawia się następująco:

- witamina D: magnez, wapń, miedź, sód, selen

- witamin B6: cynk, sód, potas, żelazo, selen, mangan, magnez

- witamina C: żelazo, wapń, miedź, sód

- witamina A: selen, magnez, mangan, cynk, potas

Warto wspomnieć o najmniej korzystnych połączeniach. Antagonistyczne działanie wykazują następujące związki:

- witaminy A i D

- wapnia i magnezu

- cynku i żelaza

- cynku i selenu^[IV].

Nieścisłość dotycząca synergizmu i antagonizmu wapnia oraz magnezu sprowadza się do ich przyswajalności na poziomie pokarmowym oraz komórkowym. Dostarczane wraz z dietą magnez i cynk zwiększają swoje przyswajanie z przewodu pokarmowego, a zatem wykazują działanie synergistyczne. Jednocześnie związki te wykazują działanie antagonistyczne na poziomie komórkowym - magnez blokuje komórkowe kanały wapniowe.

Aby zachować optimum wchłaniania z przewodu pokarmowego oraz przenikania tych pierwiastków do komórek zalecane jest zachowanie odpowiednich proporcji wapnia i magnezu. Za najkorzystniejszy uznawany jest stosunek wapnia do magnezu wynoszący 2:1^[V].

SUPLEMENTY BENE VOBIS® – STARANNIE PRZEMYŚLANA RECEPTURA

Bene Vobis® to wysokiej jakości suplementy diety, których receptura komponowana jest na bazie naturalnych składników wolnych od syntetycznych dodatków. Związki czynne, których dostarczają, występują w swoich doskonale przyswajalnych formach.

Marka Bene Vobis® oferuje szeroką gamę produktów, wśród których znaleźć można m. in. preparaty witaminowo – mineralne. Niektóre z nich zawierają jedną witaminę lub minerał. W preparatach złożonych, o doborze składników decyduje zjawisko synergii. Przykłady takich związków:

- magnez i witaminę B6, czyli formułę wspomagającą pracę mięśni, układu nerwowego oraz redukującą stres

- magnez i potas wspomagające pracę serca, mięśni i układu nerwowego

- witaminę C i cynk dla lepszej odporności oraz skuteczną walkę z wolnymi rodnikami

- witaminę D3 i wapń, czyli związki wzmacniające kości na drodze wspomagania ich mineralizacji

- witaminę B complex, która wpływa pozytywnie na pracę układu nerwowego, odpornościowego oraz sercowo – naczyniowego.

Dzięki wykorzystaniu naturalnego zjawiska synergii witamin i składników mineralnych oraz jednoczesnemu unikaniu połączeń antagonistycznych, suplementy Bene Vobis® to skuteczna i bezpieczna suplementacja. Trudno o prostszy sposób na kompleksowe wzmocnienie całego organizmu i uzupełnienie diety w cenne składniki odżywcze.

Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur