Choroba Hashimoto

Choroby tarczycy diagnozowane są u coraz większej liczby osób. Zyskują już miano chorób cywilizacyjnych, dołączając do grona innych schorzeń przewlekłych, generowanych współczesnym, niezdrowym stylem życia: nadciśnienia, miażdżycy , chorób neurodegeneracyjnych czy cukrzycy.

Schorzenia tarczycy dotyczyć mogą zarówno nadczynności, jak i niedoczynności tego narządu. W przypadku niedoczynności tarczycy często diagnozowane jest autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, czyli choroba Hashimoto. Takie rozpoznanie usłyszało już kilkaset tysięcy ludzi w Polsce – a znaczny odsetek chorych wciąż pozostaje niezdiagnozowany. Hashimoto to choroba przewlekła, wymagająca stosowania farmakoterapii, a także odpowiedniej diety i suplementacji.

Zapalenie tarczycy Hashimoto – co to jest?

Choroba Hashimoto to schorzenie o charakterze autoimmunologicznym. Oznacza to, iż u podłoża choroby tarczycy leży błędne funkcjonowanie układu immunologicznego. Nadmierna aktywacja układu odpornościowego prowadzi do syntezy przeciwciał, które są skierowane przeciwko strukturom tarczycy. Przeciwciała te uszkadzają tarczycę, co zmniejsza syntezę hormonów tarczycy i prowadzi do zauważalnego pogorszenia stanu zdrowia.

Choroba Hashimoto ma charakter przewlekły i jest nieuleczalna. Wyróżnia się okresami zaostrzenia choroby i jej ustępowania. Choroby Hashimoto nie da się całkowicie wyleczyć, można jednak ograniczyć liczbę nawrotów choroby. W osiągnieciu tego celu pomóc może leczenie farmakologiczne, ale także zdrowy styl życia.

Kiedy mówimy o Hashimoto? W przypadku choroby Hashimoto syntetyzowane są przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej. Peroksydaza tarczycowa TPO to enzym warunkujący przekształcenie jodków w jod, co konieczne jest w procesie syntezy hormonów tarczycy. W celu zdiagnozowania oznacza się zatem poziom przeciwciał anty – TPO.

Dla rozpoznania choroby Hashimoto wymagane jest znacząco podwyższone miano przeciwciał anty – TPO (powyżej 500), gdyż nieznacznie podwyższone miano anty – TPO może wskazywać na obecność innych schorzeń autoimmunologicznych niż Hashimoto. Jak zdiagnozować niedoczynność autoimmunologiczną tarczycy? Konieczne jest oznaczenie miana wspomnianych przeciwciał, a także poziomu hormonów tarczycy i hormonu tyreotropowego TSH. W przebiegu Hashimoto można spodziewać się następujących zmian w poziomie hormonów:

• wzrost poziomu TSH

• spadek poziomu trójjodotyroniny T3 i tyroksyny T4

• spadek poziomu wolnych frakcji hormonów tarczycy, czyli fT3 i fT4

• Ponadto bardzo często stwierdzany jest wysoki poziom glukozy i cholesterolu we krwi.

Dieta w Hashimoto – co jeść?

Komponowanie diety w chorobie Hashimoto nie jest łatwą sprawą. Z jednej strony osoby chorujące na Hashimoto często cierpią na nadwagę, powinny zatem zadbać o deficyt kalorii – to jedyna odpowiedź na pytanie, jak schudnąć w Hashimoto.

Z drugiej strony – nie należy zbyt mocno ograniczać kalorii, gdyż doprowadzi to do jeszcze większego spowolnienia metabolizmu, który już – z racji choroby – przebiega zbyt wolno. Poza ilością kalorii, ważna jest także jakość diety w Hashimoto? Co jeść, a czego nie? Komponując dietę należy zwrócić szczególną uwagę na następujące składniki diety^[I]:

• pełnowartościowe białko stanowiące 10 – 15% dobowego zapotrzebowania na kalorie

• nienasycone kwasy tłuszczowe, które powinny pokrywać około 25 – 30% dziennego zapotrzebowania na kalorie

• selen, którego źródłami w diecie są ryby, jaja, kakao, kasze, żółte sery

• błonnik, którego dostarczają warzywa czy pełnoziarniste produkty zbożowe; błonnik usprawni trawienie, zapobiegnie zaparciom oraz wspomoże oczyszczanie organizmu

• żelazo wpływające korzystnie na syntezę hormonów tarczycowych; najwięcej żelaza znajdziesz w wątróbce, mięsie czerwonym, szpinaku czy natce pietruszki; spożywając produkty bogate w żelazo należy pamiętać o jednoczesnym dostarczaniu produktów bogatych w witaminę C - zwiększa to przyswajalność żelaza z diety.
  

• antyoksydanty, które hamują procesy zapalne i znajdują się w warzywach, owocach

A co wykluczyć z diety w Hashimoto? Na pewno żywność przetworzoną, słodycze, napoje słodzone, produkty typu instant. Jeśli już coś ląduje na twoim talerzu – niech dostarcza cennych składników odżywczych, a nie jedynie pustych kalorii. Należy zwrócić uwagę na podaż węglowodanów, gdyż mogą one działać prozapalnie. Jeśli je spożywasz – wybieraj jedynie węglowodany o niskim ładunku i indeksie glikemicznym.

Włączając do diety produkty zbożowe należy mieć na uwadze, że w chorobie Hashimoto niewskazany jest gluten. Może on bowiem nasilać zjawiska autoimmunologiczne. Unikać należy mleka i jego przetworów. Nabiał jest bowiem źródłem laktozy, która – podobnie jak gluten – u wielu osób wywołuje nietolerancję pokarmową, nasilając stan zapalny w organizmie.

Bezwzględnie należy unikać soi i jej przetworów – należy zwrócić baczną uwagę na produkty, w których może być ukryta soja. Mowa o wędlinach, ciastach czy pasztetach, które zawierać mogą lecytynę sojową E 322. Soja jest źródłem goitrogenów, które zmniejszają aktywność peroksydazy tarczycowej oraz mogą ograniczać wchłanianie hormonów tarczycy przyjmowanych w postaci leku. Goitrogeny występują także w kalafiorze, kapuście, brokułach, brukselce, truskawkach czy gruszkach. Jednak te warzywa i owoce – w przeciwieństwie do soi – nie muszą być całkowicie wyeliminowane z diety.

Suplementy, które pomagają w chorobie Hashimoto

Dla prawidłowej syntezy hormonów tarczycy kluczowe znaczenie ma odpowiednia podaż kilku składników mineralnych: jodu, cynku, selenu, witamin o wysokim potencjale antyoksydacyjnym. W związku z ograniczoną kalorycznością diety oraz koniecznością wyeliminowania niektórych składników pokarmowych, dostarczenie niektórych mikroelementów może okazać się problematyczne. Wtedy warto sięgnąć po suplementy diety, które doskonale uzupełnią dietę chorych na Hashimoto. Co pomaga chorym na niedoczynność tarczycy?

• Witamina D3

Ponad 90% osób cierpiących na chorobę Hashimoto doświadcza niedoboru witaminy D3^[II]. Niedobór tego związku powiązany został z większym ryzykiem rozwoju schorzeń autoimmunologicznych, w tym właśnie niedoczynności tarczycy Hashimoto.

Zdecydowana większość komórek układu immunologicznego, w tym limfocytów T i B oraz komórek prezentujących antygeny posiada receptory dla witaminy D – VDR^[III]. Oznacza to, że witamina D ma wpływ na rozwój stanów zapalnych oraz schorzeń autoimmunologicznych. Stopień niedoboru witaminy D u chorych na Hashimoto korelowany jest ze stopniem nasilenia objawów choroby Hashimoto, a także poziomem autoprzeciwciał^[IV].

Suplementowanie witaminy D w przebiegu choroby Hashimoto przynosi korzyści w postaci łagodzenia objawów choroby oraz zmniejszenia poziomu autoprzeciwciał^[V]. Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto zaliczane są do grupy podwyższonego ryzyka niedoboru witaminy D. Zgodnie z rekomendacjami dotyczącymi dawek suplementacyjnych, osoby takie powinny wykonywać badanie poziomu witaminy D3 i w oparciu o wyniki badań stosować odpowiednie dawki suplementacyjne. Jeśli natomiast nie ma możliwości regularnego badania, wówczas zaleca się stosować maksymalne dawki witaminy D przypisane poszczególnym grupom wiekowym^[VI].

• Selen

Selen to pierwiastek odgrywający ważną rolę w naszym organizmie. Jako aktywator wielu enzymów oraz oręż w walce z wolnymi rodnikami,selen kojarzony jest z działaniem ochronnym wobec chorób neurodegeneracyjnych czy zaburzeń odporności. Obecnie wymieniane jest jeszcze jedno zastosowanie selenu – mowa o suplementacji tego pierwiastka u osób cierpiących na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Hashimoto.

Selen jest składnikiem dejodynaz, czyli enzymów regulujących przekształcenie tyroksyny (T4) do trójjodotyroniny (T3), a zatem u osób z niedoczynnością tarczycy może sprzyjać osiągnięciu stanu eutyreozy, czyli unormalizowania się poziomu hormonów tarczycy. Ponadto selen ogranicza zasięg stanu zapalnego oraz ogranicza syntezę autoprzeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (antyTPO). Okazuje się, że niedobór selenu coraz częściej wymieniany jest jako czynnik mogący sprzyjać rozwojowi choroby Hashimoto^[VII].

Suplementowanie selenu u chorych na Hashimoto może przynieść korzyści w postaci poprawy ogólnego samopoczucia oraz zmniejszenia miana autoprzeciwciał przeciwko peroksydazie przeciwtarczycowej^[VIII].

• Cynk

Cynk to pierwiastek uczestniczący w wielu przemianach metabolicznych, wspomagający odporność oraz funkcjonowanie układu nerwowego. Ponadto cynk niezbędny jest do prawidłowego funkcjonowania tarczycy – reguluje syntezę hormonów tarczycy, a z drugiej strony – bez odpowiedniego poziomu hormonów tarczycy ograniczone zostaje przyswajalnie cynku z przewodu pokarmowego. I w ten sposób pogłębiają się nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy^[IX].

W przebiegu choroby Hashimoto bardzo często stwierdzany jest niedobór cynku, a włączenie jego suplementacji może złagodzić objawy niedoczynności tarczycy^[X]. Poza korzystnym wpływem na syntezę hormonów tarczycy, cynk może wzmocnić włosy i ograniczyć ich wypadanie (charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy), przyspieszyć metabolizm oraz wspomóc odporność i ograniczyć stany zapalne. Cynk neutralizuje ponadto wolne rodniki, spowalniając procesy starzenia.

• Witamina E

Choroba Hashimoto wynika z nadreaktywności układu immunologicznego oraz nasilonych stanów zapalnych. Dlatego tak ważne jest dostarczenie tych składników diety, które wykazują działanie przeciwzapalne i immunomodulujące. Taką aktywność wykazuje witamina E^[XI]. Z punktu widzenia osób chorych na Hashimoto witamina E ma jeszcze jedna ważną funkcję – wspomaga wchłanianie selenu. Dlatego witamina E i selen często zaleca się stosować jednocześnie.

• Witamina B12

Dla osób cierpiących na chorobę Hashimoto szczególnie ważna jest witamina B12, niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego i nerwowego. W związku z niskim poziomem kwasu żołądkowego u osób z Hashimoto, występuje wysokie ryzyko zaburzeń wchłaniania witaminy B12 i jej niedoboru. Nawet 40% chorych na Hashimoto może być dotkniętych niedoborem witaminy B12^[XII]. U takich osób suplementacja witaminy B12 zapewnia równowagę hormonalną oraz redukuje chroniczne zmęczenie.

• Magnez

Osoby dotknięte autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy doświadczają niedoborów magnezu. Potencjalny mechanizm prowadzący do niedoboru magnezu nie jest w pełni poznany. Być może wpływ na obniżenie poziomu magnezu w organizmie ma nasilenie wydalania magnezu z moczem, a także zwiększone zapotrzebowanie na magnez u chorych na Hashimoto. Magnez jest kofaktorem licznych enzymów uczestniczących w procesach syntezy ATP – a u chorych na Hashimoto ATP, jako związek wysokoenergetyczny jest niezbędny w procesach pobierania jodu^[XIII]

Co ciekawe, objawy niedoboru magnezu nierzadko przypominają symptomy samej niedoczynności tarczycy. Mowa m. in. o osłabieniu, spadku siły mięśniowej, problemach ze snem – i dlatego niedobór magnezu może zostać niezdiagnozowany. Z tego względu osoby cierpiące na Hashimoto powinny suplementować magnez. Korzyścią z przyjmowania magnezu jest m. in. zwiększenie wychwytu jodu przez tarczycę, zwiększenie unaczynienia gruczołu tarczowego, zredukowanie stresu i napięcia psychicznego oraz poprawę kondycji układu mięśniowo – szkieletowego^[XIII].

Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur

Bibliografia:

Bene Vobis® jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Młyn Oliwski.

UWAGA WAŻNE:

Materiał ma wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Publikowane tutaj informacje nie mają charakteru reklamowego i w żadnym przypadku nie mogą zastępować porady lekarza lub farmaceuty.

Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, książkach oraz prasie. Materiał nie jest prezentacją ani opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.

Strona i jej zawartość nie może być wykorzystywana w celu stawiania diagnozy, konsultacji dotyczących postępowania w razie choroby, przepisywania, dawkowania lub stosowania produktów dostępnych za pośrednictwem sklepu Młyn Oliwski.pl

Serwis Młyn Oliwski® nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej.



Pamiętaj, że:
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Zaleca się zróżnicowany sposób żywienia i zdrowy tryb życia

F