Zespół napięcia przedmiesiączkowego PMS
Zespół napięcia przedmiesiączkowego PMS – czy suplementy mogą pomóc?
Zespół napięcia przedmiesiączkowego PMS to zespół specyficznych objawów natury somatycznej i psychicznej, odczuwanych w czasie drugiej fazy cyklu miesiączkowego. U większości kobiet objawy te mają charakter fizjologiczny i wynikają ze zmian hormonalnych towarzyszących fazie lutealnej. Jednak u około 20 – 40% kobiet objawy te mają charakter patologiczny – i wówczas określane są mianem PMS.
Jakie są przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego?
Nie podlega wątpliwości, że za pojawienie się zespołu napięcia przedmiesiączkowego kluczową rolę odgrywają zmiany hormonalne towarzyszące fazie lutealnej. W przebiegu cyklu miesięcznego zachodzą cykliczne zmiany aktywności jajników, przekładające się na zmiany w poziomie żeńskich hormonów płciowych. Na początku cyklu (podczas krwawienia miesięcznego) poziom hormonów jajnikowych, czyli estrogenów i progesteronu jest niski. Podczas dojrzewania w jajniku pęcherzyka z komórką jajową dochodzi do wzrostu poziomu estrogenów; hormony te umożliwiają uwolnienie dojrzałej komórki jajowej, czyli odpowiadają za prawidłowy przebieg procesu owulacji. Po uwolnieniu komórki jajowej pęknięty pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte, odpowiedzialne za syntezę progesteronu – hormonu płciowego powstrzymującego dojrzewanie kolejnych komórek jajowych. Ciałko żółte zanika po około dwóch tygodniach i cały cykl się powtarza.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego pojawia się w fazie lutealnej, jednak nie występuje u wszystkich kobiet. Co więcej – nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości hormonalnych u tych kobiet, których dotyczy problem PMS. Świadczy to o tym, że za rozwój zespołu napięcia przedmiesiączkowego odpowiada osobnicza wrażliwość na żeńskie hormony płciowe. Ponadto rozważana jest możliwa rola czynników genetycznych i dziedziczenia skłonności do PMS – dolegliwość ta dotyczy ponad 90% bliźniaczek jednojajowych oraz ponad 70% kobiet, których matki cierpiały na PMS. PMS pojawia się wyłącznie u kobiet w okresie reprodukcyjnym, u których występują cykle owulacyjne. Gdy dochodzi do zaburzeń miesiączkowania i zahamowania owulacji – wówczas zespół napięcia przedmiesiączkowego nie występuje.
W przebiegu zespołu napięcia przedmiesiączkowego obserwowany jest wpływ estrogenów i progesteronu na układ neuroprzekaźników ośrodkowego układu nerwowego – serotoniny oraz GABA, czyli kwasu gamma – aminomasłowego. U kobiet dotkniętych zespołem napięcia przedmiesiączkowego stwierdzany jest niższy poziom serotoniny we krwi, a także zmniejszony wychwyt serotoniny przez płytki krwi w fazie lutealnej. Natomiast w fazie folikularnej obserwowany jest wzrost wrażliwości receptorów serotoninowych. Ponadto u kobiet dotkniętych PMS, w fazie lutealnej stwierdza się spadek stężenia GABA w surowicy krwi. Nieprawidłowości w poziomie serotoniny oraz GABA wpływają na nastrój i samopoczucie psychiczne.
Jak rozpoznać, czy to PMS?
Najbardziej nasilone objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego pojawiają się pomiędzy 25 a 35 rokiem życia. Rozpoznanie PMS odbywa się w oparciu o kryteria opracowane przez Amerykańskie Towarzystwo Położników i Ginekologów. Wyszczególniono ponad 300 objawów mogących towarzyszyć zespołowi napięcia przedmiesiączkowego, a te najbardziej charakterystyczne to:
-
objawy somatyczne: wzdęcia i bóle brzucha, tkliwość piersi, bóle głowy, bóle mięśniowe, przyrost masy ciała, ogólne osłabienie i męczliwość
-
objawy behawioralne: nadmierny apetyt bądź brak łaknienia, kłopoty ze snem, drażliwość i nerwowość, stany depresyjne, zaburzenia koncentracji.
Kryteria rozpoznania PMS są następujące:
- jeden lub więcej objawów psychicznych lub fizycznych występuje w okresie od 5 dni przed krwawieniem miesięcznym i ustępuje do 4 dni po wystąpieniu miesiączki
-
objawy nie pojawiają się w fazie folikularnej cyklu miesiączkowego
-
objawy występują w średnim lub ciężkim stopniu, utrudniając codzienne funkcjonowanie
-
symptomy pojawiają się w większości cykli miesiączkowych i muszą zostać potwierdzone prospektywnie w dzienniczku obserwacji prowadzonym przez minimum dwa miesiące
-
występujące objawy nie mogą być zaostrzeniem istniejących zaburzeń psychicznych lub innych chorób[I].
Naturalne sposoby na PMS i suplementacja
W celu złagodzenia objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego można stosować takie naturalne metody jak aktywność fizyczna, akupunktura[II] czy ziołolecznictwo. Szczególnie skuteczne są takie rośliny jak gingko biloba, szafran[III].
W łagodzeniu objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego pomocna może okazać się także suplementacja. Wiele mówi się o potencjalnym działaniu terapeutycznym takich witamin i składników mineralnych jak:
W badaniach klinicznych wykazano, że przyjmowanie wapnia w dawce 1200 mg dziennie przez trzy cykle miesięczne przyczynia się do złagodzenia objawów towarzyszących fazie lutealnej[IV]. Równie obiecujące wyniki uzyskano w innym badaniu, w którym wykazano, że odpowiednio wysokie spożycie wapnia może zredukować dolegliwości bólowe, obrzęki oraz zaburzenia nastroju towarzyszące PMS[V]. U kobiet dotkniętych zespołem napięcia przedmiesiączkowego stwierdza się niższy poziom wapnia i witaminy D we krwi w porównaniu do kobiet bez PMS.
Wysokie spożycie wapnia oraz witaminy D może minimalizować ryzyko rozwoju PMS[VI]. Wskazane może być także suplementowanie witaminy E[VII]. Korzyści z suplementowania magnezu przez kobiety dotknięte zespołem napięcia przedmiesiączkowego sprowadzają się do profilaktyki migren[VIII], obrzęków wynikających z retencji płynów w organizmie[IX] oraz łagodzenia zaburzeń nastroju[X]
Suplementowanie witaminy B6 w dawce co najmniej 100 mg na dobę może łagodzić towarzyszące PMS stany depresyjne[XI]. Wysokie spożycie żelaza niehemowego oraz cynku może sprzyjać obniżeniu ryzyka rozwoju PMS[XII].
Farmakoterapia PMS
U kobiet z ciężkim przebiegiem PMS może istnieć konieczność wdrożenia farmakoterapii. Jednymi z najczęściej stosowanych leków są inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, czyli SSRI oraz inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny SNRI. Leki te można stosować zarówno w terapii stałej, jak i ograniczyć się do przyjmowania leków wyłącznie w fazie lutealnej. Taka farmakoterapia jest bardzo skuteczna – jej pierwsze efekty zauważyć można już po 2 dniach od przyjęcia pierwszej dawki leku. Efektem leczenia jest poprawa samopoczucia psychicznego oraz fizycznego.
Lekami drugiego rzutu są leki hormonalne hamujące owulację. Potwierdzono skuteczność kliniczną leków zawierających drospirenon – progesteron o działaniu antyandrogennym. W przeciwieństwie do tradycyjnej terapii doustnymi lekami hormonalnymi, realizowanej w schemacie 21/7, w leczeniu PMS zaleca się stałe zażywanie leku bądź skrócenie przerwy w zażywaniu leku z 7 do 4 dni[XIII].
U kobiet z bardzo ciężkim przebiegiem PMS, u których tradycyjna farmakoterapia nie przynosi pożądanych efektów, mogą być zastosowane analogi GnRH, czyli analogi gonadoliberyn. Tego typu leczenie obciążone jest wystąpieniem wielu efektów ubocznych, w tym rozwoju osteoporozy, dlatego terapia analogami GnRH nie powinna trwać dłużej niż 6 miesięcy. U kobiet cierpiących na PMS stwierdza się także niższy poziom magnezu we krwi, co może rzutować na zaburzenie syntezy dopaminy oraz pojawienie się zaburzeń nastroju[XIV].
Diagnosta laboratoryjny
Justyna Mazur
Bibliografia:
[I] American College of Obstetricians and Gynecologist: Premenstrual Syndrome. ACOG Practice Bulletin No. 15, Apr. 2000.
[II] Habek D, Habek JČ, Barbir A. Using acupuncture to treat premenstrual syndrome. Arch Gynecol Obstet. 2002;267:23–26.
[III] Dante G., Facchinetti F., Herbal treatments for alleviating premenstrual symptoms: a systematic review.; J Psychosom Obstet Gynaecol. 2011 Mar;32(1):42-51.
[IV] Thys – Jacobs S. i in., Calcium carbonate and the premenstrual syndrome: effects on premenstrual and menstrual symptoms. Premenstrual Syndrome Study Group; Am J Obstet Gynecol. 1998 Aug;179(2):444-52.
[V] Penland J., Dietary calcium and manganese effects on menstrual cycle symptoms; Am J Obstet Gynecol. 1993 May;168(5):1417-23.
[VI] Bertone‐Johnson E. i in., Calcium and vitamin D intake and risk of incident premenstrual syndrome. Archives of Internal Medicine 2005;165:1246‐52.
[VII] Dadkhah H. i in., Evaluating the effects of vitamin D and vitamin E supplement on premenstrual syndrome: A randomized, double-blind, controlled trial; Iran J Nurs Midwifery Res. 2016 Mar-Apr; 21(2): 159–164.
[VIII] Facchinetti F. i in., Magnesium prophylaxis of menstrual migraine: effects on intracellular magnesium; Headache 1991, 31: 298‑301.
[IX] Walker A. i in., Magnesium supplementation alleviates premenstrual symptoms of fluid retention; J Womens Health. 1998 Nov;7(9):1157-65.
[X] Khine K. i in., Magnesium retention and mood effects after interavenous Mg infusion in premenstrual dysphoric disorder; Biol Psychiatry 2006, 59(4): 327‑333.
[XI] Wyatt K. i in., Efficacy of vitamin B6 in treatment of premenstrual syndrome: systematic review; BMJ. 1999 May 22; 318(7195): 1375–1381.
[XII] Chocano-Bedoya P. i in., Intake of Selected Minerals and Risk of Premenstrual Syndrome; Am J Epidemiol. 2013 May 15; 177(10): 1118–1127.
[XIII] Coff ee AL, Kuehl TJ, Willis S, et al. Oral contraceptives and premenstrual symptoms: Comparison of a 21/7 and extended regimen. Am J Obstet Gynecol 2006;195:1311-1319.
[XIV] Rosenstein DL, Elin RJ, Hosseini JM, Grover G, Rubinow DR. Magnesium measures across the menstrual cycle in premenstrual syndrome. Biological Psychiatry 1994;35:557‐61
Bene Vobis® jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Młyn Oliwski.
UWAGA WAŻNE:
Materiał ma wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Publikowane tutaj informacje nie mają charakteru reklamowego i w żadnym przypadku nie mogą zastępować porady lekarza lub farmaceuty.
Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, książkach oraz prasie. Materiał nie jest prezentacją ani opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.
Strona i jej zawartość nie może być wykorzystywana w celu stawiania diagnozy, konsultacji dotyczących postępowania w razie choroby, przepisywania, dawkowania lub stosowania produktów dostępnych za pośrednictwem sklepu Młyn Oliwski.pl
Serwis Młyn Oliwski® nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej.
Pamiętaj, że:
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Zaleca się zróżnicowany sposób żywienia i zdrowy tryb życia