Przewlekłe zmęczenie - przyczyny i sposoby na odzyskanie energii

Wiele osób doświadcza okazyjnego uczucia zmęczenia - wystarczy nieco mniej snu czy zbyt dużo lub zbyt mało aktywności fizycznej. Jednak jeśli zmęczenie utrzymuje się przez dłuższy czas - może sygnalizować problemy ze zdrowiem. Niektóre osoby budzą się niewyspane i nie udaje im się odzyskać energii w ciągu całego dnia. To powinno skłonić w pierwszej kolejności do wnikliwego przyjrzenia się trybowi życia, a gdy zmiana nawyków na zdrowsze nie przyniesie efektu - warto wykonać kilka badań. Jakie są najczęstsze przyczyny zmęczenia?

Depresja a zmęczenie

Jedną z przyczyn pogorszenia samopoczucia fizycznego i spadku energii może być depresja. Choroba ta kojarzona jest głównie z pogorszeniem kondycji psychicznej. I rzeczywiście - depresji towarzyszyć może nerwowość i drażliwość, brak radości życia, często pojawiają się problemy ze snem, zaburzenia koncentracji. Zazwyczaj pogorszeniu samopoczucia psychicznego towarzyszą objawy somatyczne, takie jak bóle głowy i mięśni, zawroty głowy, bóle brzucha, kołatanie serca.

Nierzadko depresji towarzyszy łatwa męczliwość mięśni. U podłoża uczucia zmęczenia może leżeć brak apetytu i wynikająca z tego trudność w dostarczeniu organizmowi wszystkich związków odżywczych, a także problemy ze snem. Także brak chęci na aktywność fizyczną oraz przyrost masy ciała, towarzyszący zarówno siedzącemu trybowi życia, jak i stosowaniu niektórych leków na depresję może przyczynić się do przewlekłego zmęczenia.

Rozpoznanie i leczenie depresji należy do psychologa lub psychiatry. Poza odpowiednią farmakoterapią, wskazane jest stosowanie zróżnicowanej diety oraz regularna aktywność fizyczna. To doskonały sposób na zredukowanie zmęczenia. Pomocne mogą być także suplementy zawierające tryptofan, berberynę, dziurawiec, szafran czy różeniec górski.

Niedoczynność tarczycy a zmęczenie

Tarczyca to gruczoł syntetyzujący hormony tyroksynę T4 oraz trójjodotyroninę T3. Hormony te mają ogromny wpływ na tempo metabolizmu i regulują prawidłową pracę wielu narządów. Gdy dochodzi do rozwoju niedoczynności tarczycy, spada synteza hormonów tarczycy - a to przekłada się na pojawienie wielu uciążliwych objawów. Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy jest zmęczenie i senność. Ponadto pojawia się przyrost masy ciała, kołatanie serca, stałe odczucie zimna, nadmierne wypadania włosów oraz suchość skóry. Może pojawić się chrypka, obrzęki ciała, bóle mięśni i stawów, a u kobiet - nieregularne miesiączki.

W celu zdiagnozowania niedoczynności tarczycy konieczne jest oznaczenie poziomu hormonu tyreotropowego TSH oraz wolnych frakcji hormonów tarczycy fT3 i fT4. Zazwyczaj na niedoczynność tarczycy wskazuje podwyższony poziom TS przy obniżonym poziomie hormonów tarczycy. Leczenie niedoczynności sprowadza się do stosowania hormonów tarczycy, wskazane jest także suplementowanie selenu i cynku oraz witaminy D3.

Ogromne znaczenie ma dieta, zwłaszcza w przebiegu choroby Hashimoto, czyli autoimmunologicznego zapalenia tarczycy. Warto wykluczyć z diety wszelkie produkty o prozapalnym charakterze, takie jak cukier, białą mąkę i wysokoprzetworzone produkty. Zwiększyć należy natomiast spożycie warzyw, ryb, orzechów czy olejów roślinnych. W celu przywrócenia prawidłowej masy ciała i zwiększenia poziomu energii warto pamiętać także o regularnej aktywności fizycznej.

Anemia a zmęczenie

Anemia, czyli niedokrwistość to spadek ilości krwinek czerwonych i/ lub hemoglobiny. Ponieważ krwinki czerwone odpowiadają za transport tlenu do komórek ciała, ich zbyt mała ilość skutkuje niedotlenieniem organizmu. Oczywiste jest, że pierwszym objawem anemii zazwyczaj jest zmęczenie. Przyczyny anemii są rozmaite - może to być niedobór żelaza, niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego, krwotoki czy hemoliza (rozpad) krwinek czerwonych. Poza zmęczeniem, anemia objawia się bladością skóry, wypadaniem włosów, łamliwością paznokci. Mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, omdlenia, duszności.

Potwierdzenie niedokrwistości jest możliwe po oznaczeniu morfologii krwi, konieczne może być wykonanie także ki8lku dodatkowych testów. Morfologia krwi wykazuje spadek liczby erytrocytów, hemoglobiny, MCH i MCHC. W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza stwierdzany jest obniżony poziom żelaza i ferrytyny, a także spadek objętości krwinek czerwonych MCVC. Z kolei w anemii z niedoboru witaminy B12 charakterystyczny jest wzrost wartości MCV.

Aby zredukować zmęczenie towarzyszące niedokrwistości, należy wyleczyć samą niedokrwistość. W przypadku anemii z niedoboru żelaza wskazana jest suplementacja żelaza z witaminą C (witamina zwiększa przyswajalność żelaza), ponadto warto zwiększyć spożycie czerwonego mięsa i wątróbki. W przypadku anemii z niedoboru B12 wskazana jest suplementacja witamin z grupy B, niekiedy konieczne są zastrzyki z B12. Postępowanie w przebiegu anemii hemolitycznej zależy od przyczyny rozpadu krwinek czerwonych. Ciężkie przypadki anemii o rozmaitym podłożu mogą wymagać transfuzji koncentratu krwinek czerwonych.

Insulinooporność lub cukrzyca a zmęczenie

Zaburzenia gospodarki węglowodanowo - insulinowej mogą sprzyjać wystąpieniu przewlekłego zmęczenia. Insulinooporność to zaburzenie, w którym komórki przestają być wrażliwe na działanie insuliny. Oznacza to, że trzustka i wydzielany przez nią hormon insulina nie obniżają skutecznie poziomu glukozy we krwi. Skutkuje to utrzymywaniem się hiperglikemii we krwi, a „niedożywieniu” komórek glukozą towarzyszy zmęczenie.

W przypadku insulinooporności jest to szczególnie zauważalne po posiłku obfitującym w węglowodany - wkrótce po ich spożyciu dochodzi do pojawienia się senności i pogorszenia samopoczucia. Wówczas wiele osób odruchowo sięga po coś słodkiego - bo to ma zapewnić przypływ energii. Przynosi to jednak efekt odwrotny od zamierzonego. A stosowanie niewłaściwej diety w dłuższej perspektywie czasu może przyczynić się do tego, że insulinooporność ewoluuje do cukrzycy typu 2.

Aby zredukować zmęczenie towarzyszące insulinooporności czy cukrzycy, konieczne jest przywrócenie prawidłowego poziomu glukozy i zapobieganie jej wahaniom. Wskazane jest stosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym, w której źródłami węglowodanów są wyłącznie te produkty, które nie podnoszą w dużym stopniu poziomu glukozy we krwi. Węglowodany powinny być zawsze spożywane z błonnikiem i zdrowymi tłuszczami. W normalizacji poziomu glukozy we krwi pomóc mogą suplementy zawierające chrom, morwę białą czy berberynę. Nieoceniona jest także regularna aktywność fizyczna.

Niezdrowy styl życia

Na poziom witalności organizmu i energii ogromny wpływ na styl życia. Tym, co może odbierać energię i generować zmęczenie jest z pewnością niewystarczająca ilość snu. Zalecane jest przesypianie 8 - 9 godzin na dobę. Gdy jakość snu pozostawia wiele do życzenia, można wspomóc się naparami z rumianku i kozłka lekarskiego, suplementami z magnezem czy melatoniną.

Za występowanie codziennego zmęczenia może odpowiadać niewłaściwie zbilansowana dieta. Główne błędy dietetyczne to zbyt wysokie spożycie węglowodanów, za małe spożycie tłuszczów - to sprzyja nagłym wzrostom i spadkom poziomu glukozy we krwi, generującym zmęczenie. Unikać należy także spożywania tzw. „pustych kalorii”, dostarczanych ze słodyczami, fast foodami i innymi wysokoprzetworzonymi produktami.

Warto zadbać o wysokie spożycie warzyw i pełnych ziaren zbóż, orzechów - to doskonałe źródło witamin, składników mineralnych oraz antyoksydantów. Nie należy zapominać o nawadnianiu organizmu - przewlekłe zmęczenie to jeden z najczęstszych symptomów odwodnienia. Najlepiej pić wodę mineralną, sięgając dodatkowo po zieloną herbatę, 2 - 3 filiżanki kawy dziennie czy soki warzywne.

Zmęczenie mogą odczuwać zarówno osoby prowadzące siedzący tryb życia, jak i wręcz przeciwnie - sportowcy przesadzający z treningami. Zbyt mała aktywność fizyczna sprzyja przybieraniu na wadze, sprzyja pojawieniu się depresji, może zwiększyć ryzyko rozwoju cukrzycy. Z kolei zbyt duża aktywność uniemożliwia odpowiednią regenerację organizmu - co w oczywisty sposób przekłada się na zmęczenie.

Diagnosta laboratoryjny

Justyna Mazur

Bibliografia:

Bene Vobis® jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Młyn Oliwski.

UWAGA WAŻNE:

Materiał ma wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Publikowane tutaj informacje nie mają charakteru reklamowego i w żadnym przypadku nie mogą zastępować porady lekarza lub farmaceuty.

Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, książkach oraz prasie. Materiał nie jest prezentacją ani opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.

Strona i jej zawartość nie może być wykorzystywana w celu stawiania diagnozy, konsultacji dotyczących postępowania w razie choroby, przepisywania, dawkowania lub stosowania produktów dostępnych za pośrednictwem sklepu Młyn Oliwski.pl

Serwis Młyn Oliwski® nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej.



Pamiętaj, że:
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Zaleca się zróżnicowany sposób żywienia i zdrowy tryb życia

F